Юрый Хашчавацкі: Здзекамі над Саннікавым Лукашэнка кампенсуе знявагі ад Расеі

Рэжысёр дакументальнага кіно Юрый Хашчавацкі - пра сітуацыю вакол зняволенага кандыдата ў прэзідэнты Андрэя Саннікава.

«Радыё Свабода» ўзяло інтэрв'ю ў вядомага рэжысёра.

- Добры вечар, Юрый. Як вы ставіцеся да паведамлення Ірыны Халіп пра тое, што Андрэй Саннікаў звярнуўся да Лукашэнкі з прашэннем аб памілаванні пасля двух месяцаў катаванняў?

- Па-першае, для мяне гэтае паведамленне не з'яўляецца такой ужо вялікай нечаканасцю, бо вось ужо некалькі месяцаў мы адчувалі, ведалі, што з Андрэем там адбываецца нешта страшнае, і мы стала пра гэта казалі. І цяпер стала зразумела, што яго там катуюць звыш усялякай меры, бо інакш ён бы гэтага не зрабіў. Як я разумею, гэтыя катаванні шмат у чым заснаваныя на тым, што ідуць пагрозы ягонай сям'і, ягоным сыну і жонцы Ірыне. Гэта значыць, чалавек апынуўся ў страшным становішчы, і мы, проста як грамадства, павінныя зразумець сваю велізарную віну ў гэтым. Мы не змаглі абараніць ні Андрэя, ні Дашкевіча, ні Аўтуховіча ўжо столькі гадоў, ні Статкевіча. Мы сабе не ўяўляем, што там робяць з гэтымі людзьмі гэтыя звяры. Хоць мы выдатна бачылі, на што яны здольныя летам, калі былі апладысменты на вуліцах. І гэта проста за апладысменты. А там жа Саннікаў ўжо больш за год. І гэтая перасылка бесперапынная. Пяць турмаў памянялі. А што там на пераездах робіцца, мы ж гэта ўсё ведаем. Гэта вельмі сумна, вось як я да гэтага стаўлюся. Хоць, шчыра кажучы, ёсць і падстава для невялікай радасці, усё ж такі яго бачылі, усё ж такі яго бачылі жывым. І гэта вельмі важна.

- Былы палітвязень Мікіта Ліхавід у інтэрв'ю нашаму радыё сказаў, што, напісаўшы прашэнне аб памілаванні на імя Лукашэнкі, Саннікаў паставіў крыж на сваёй далейшай кар'еры палітыка. Ці згодныя вы з гэтым?

- Вядома, я не згодны з Мікітам. Я Мікіту вельмі паважаю, ён выдатны хлопец, мужны, малайчына, і я ганаруся тым, што знаёмы з гэтым хлопцам. Але як малады, ён, вядома ж, больш радыкальны, чым людзі сталыя. І тыя катаванні, якім падвяргаўся Мікіта, а ён падвяргаўся вельмі сур'ёзным катаванням, яны ўсё роўна ні ў якое параўнанне не ідуць з катаваннямі над Саннікавым. Калі ў Мікіты з'явяцца дзеці, дай Бог, жонка, сям'я, ён зразумее, што вышэй за сям'ю, вышэй за дзяцей няма нічога на свеце. І я думаю, што беларускае грамадства гэта зразумее.

- Вы чалавек і мастак, які ў сваёй творчасці не раз звяртаўся да тэмы цяперашняга рэжыму ў Беларусі і ягонага кіраўніка. Як вы разумееце гэтую сітуацыю - Саннікава катавалі, прымусілі напісаць прашэнне, а цяпер не выпускаюць?

- Справа ў тым, што трэба разумець, як гэта ўсё адбывалася. Мы можам сабе гэта ўявіць. Было аддадзенае распараджэнне турмам, начальству турэмнага, тое, што называецца «гаспадарам» на слэнгу зэкаў, ім было аддадзенае распараджэнне усімі спосабамі, магчымымі і немагчымымі, дамагчыся гэтага прашэнне ад Саннікава, ад Статкевіча і іншых. І тое, што Саннікаву мянялі турмы, сведчыць аб тым, што проста не знаходзілася такога ката, нягледзячы на ​​тое, што ўсе яны там каты, які б змог напачатку ад яго гэтага дамагчыся. Відавочна, што шукалі менавіта такога, які зможа гэтага дамагчыся. Мы ведаем, як гэта адбываецца, мы ўсе чыталі літаратуру, на што здольныя гэтыя людзі яшчэ з 1930-х гадоў. Так рэч вось у чым. У тым, што наш узурпатар, я яго прэзідэнтам назваць не магу, я даўно адчуваю, што гэты чалавек - садыст. Тое, што адбываецца, прыносіць яму неверагоднае задавальненне, тое, што ён можа рабіць з людзьмі ўсё, што ён хоча. Зразумейце, што гэтыя здзекі над Саннікавым і над іншымі палітвязнямі, яны ж адбываюцца не зусім над імі, яны адбываюцца над намі. І больш за ўсё цяпер адбываецца здзек над мараллю беларускага грамадства. І ён глядзіць - я проста бачу гэта - ён глядзіць з усмешкай: а што вы зробіце? І мае на ўвазе не апазіцыю, не «пятую калону», ён мае на ўвазе беларусаў, людзей, якія назіраюць за гэтым, даведваюцца пра гэта... Вось што вы зробіце, я ўсё магу! Гэта галоўнае, што зараз адчувае наш гарант так званы. Асабліва гэта ўсё абвастрылася ў сувязі з тымі прыніжэннямі, якія ён атрымлівае зараз ад Расеі, якая яго нахіліла проста ніжэй за плінтус (я выкарыстоўваю ягоную тэрміналогію). Гэта свайго роду кампенсацыя.