Выбухі не пакінуць слядоў

Суд пастанавіў знішчыць доказы па справе аб тэрарыстах, якія здзейснілі выбухі ў метро ў Менску.

Вярхоўны суд Беларусі пастанавіў знішчыць усе рэчавыя доказы, якія фігуравалі ў справе прысуджаных да смяротнага пакарання за тэракты ў Менску і Віцебску Уладзіслава Кавалёва і Дзмітрыя Канавалава. Адвакаты і праваабаронцы, якія падчас слуханняў паказвалі на нестасоўкі ў расследаванні, кажуць, што знішчэнне доказаў робіць немагчымым перагляд «неадназначнай» справы, піша Gazeta.ru.

Гаворка ідзе аб прадметах з месцаў выбуху ў менскім метро і на плошчах ў Віцебску і Менску, рэчах, канфіскаваных у абвінавачанага Дзмітрыя Канавалава пры ператрусе дома і ў выбухатэхнічнай лабараторыі, якую ён абсталяваў у сябе ў падвале.

Да доказаў па выбуху ў метро 11 красавіка 2011 года належаць: драўляныя брускі, фрагменты драўніны, шкла, металу, металічнай і мармуровай пліткі, драўлянага бруса, металічнай пліты, палімерных матэрыялаў,...

Нагадаем, раней Канавалава і ягонага змоўшчыка Уладзіслава Кавалёва прызналі вінаватымі ў здзяйсненні тэрактаў і прысудзілі да вышэйшай меры пакарання - расстрэлу. На мінулым тыдні Кавалёў папрасіў памілаваць яго, у надзеі, што расстрэл заменяць пажыццёвым зняволеннем. Канавалаў падаваць такое прашэнне адмовіўся, прызнаўшы прысуд у адносінах да сябе законным. (Раней падсудныя адмаўлялі віну, а многія пацярпелыя выказвалі сумнеў у тым, што Канавалаў і Кавалёў датычныя да здзяйснення злачынства або, па крайняй меры, з'яўляюцца адзінымі яго ўдзельнікамі).

Большасць назіральнікаў адзначаюць, што знішчэнне доказаў практычна выключыць любую магчымасць перагляду справы, нават калі выявяцца якія-небудзь новыя факты.

«Многія з гэтых прадметаў маглі сведчыць аб тым, што выбухнула не торба Канавалава, выбухнула загадзя закладзеная спецслужбамі выбухоўка. Такая версія папулярная сярод шэрагу пацярпелых, - кажа палітолаг Віктар Дзямідаў. - Вядома, у справе застануцца фотаздымкі і відэазапісы. Але калі паўстане пытанне аб паўторным следстве, яго без рэчдокаў паўнавартасна не правядзеш».

Да рэчдоказаў па выбухаў 14 і 22 верасня 2005 года ў Віцебску, а таксама 4 ліпеня 2008 года ў Менску належаць узоры грунту, фрагменты, кампаненты, элементы выбухных прылад, што не разарваліся ...

У беларускім заканадаўстве парадак знішчэння рэгулюе «Інструкцыя аб парадку вымання, уліку, захоўвання і перадачы рэчыўных доказаў, грошай, каштоўнасцяў, дакументаў і іншай маёмасці па крымінальных справах» ад 1995 года і КПК. Спецыяльнае палажэнне Крымінальна-працэсуальнага кодэкса абавязвае суд пры вынясенні рашэння вызначыць лёс рэчыўных доказаў. Але паводле таго ж КПК, тыя рэчавыя доказы, якія могуць несці нейкія сляды злачынства, або гаспадар якіх не ўсталяваны, могуць спатрэбіцца яшчэ ў ходзе далейшага расследавання і павінныя быць захаваныя. Знішчаюць тыя рэчавыя доказы, якія не нясуць слядоў злачынства або, калі нясуць, ужо досыць даследаваныя. Аднак у дадзеным выпадку суд загадвае ўтылізаваць амаль усё: толькі разбураны выбухам вагон цягніка метро будзе перададзены метрапалітэну, а сотавы тэлефон Канавалава будзе прададзены ў кошт пагашэння матэрыяльнага ўрону.

Сярод знішчаных доказаў - кампаненты выбухной прылады, якая не спрацавала ў Віцебску 4 ліпеня 2008 года. Тады адна бомба выбухнула, другая - не. Яе разабралі, вывучылі і прыклалі да справы ў якасці комплекснага доказу. На дэталях гэтай бомбы былі знойдзены адбіткі пальцаў Дзмітрыя Канавалава, а таксама яшчэ шасці неўсталяваных чалавек. Знайсці магчымых саўдзельнікаў не атрымалася, нягледзячы на ​​наяўнасць у Беларусі адзінай дактыласкапічнай базы (у 2008 годзе праваахоўныя органы краіны ўзялі адбіткі пальцаў ва ўсяго дарослага насельніцтва). На ўсе вышэйапісанае асабліва паказваюць тыя, хто прытрымліваецца версіі аб датычнасці да выбухаў беларускіх спецслужбаў.

Акрамя таго, згодна з рашэннем Вярхоўнага суда Беларусі, знішчэнню падлягаюць тыя адабраныя ў абвінавачаных рэчы, якія, па заключэннях экспертыз, не выкарыстоўваліся пры падрыхтоўцы тэрактаў.

«Пакідаць доказы - значыць дэманстраваць грамадству, што ёсць нейкія сумневы ў справядлівасці і законнасці суда. Тое, што нехта не верыць у законнасць і справядлівасць прысуду, суда не тычыцца - пытанні веры наогул мала хвалююць суды і не павінныя хваляваць апрыёры, - лічыць кіраўніца віцебскай грамадзянскай кампаніі «Наш Дом» Вольга Карач. - Па жыццёвай логіцы, было здзейсненае страшнае злачынства і было б добра аддаць рэчдоказы ў музей крыміналістыкі. Усё ж такі не кожны дзень у Беларусі падрываюць некалькі сотняў людзей. Таму такое рашэнне суда нараджае дадатковыя - і самыя змрочныя - падазроны. Як мінімум, знішчэнне рэчдокаў выключае варыянт перагляду справы, напрыклад, пры змене улады».

«У Віцебску, які стаў воляю лёсу «калыскай тэрарыстаў», пытанне прысуду «віцебскім тэрарыстам» альбо замоўчваецца, альбо абмяркоўваецца з розным стаўленнем. Ёсць тыя, хто эмацыйна даказвае, што «гэтых бы тэрарыстаў узяць за дзве нагі і разарваць напалам» - гэта, як правіла, прыхільнікі ўлады. І тыя, хто таксама эмацыйна даказвае, што гэтыя хлопцы не пры чым і гэта справа рук уладаў (пад «уладамі» розныя суразмоўцы маюць на ўвазе Лукашэнку, КДБ і розныя сілавыя структуры), - кажа Карач. - Але самі спрэчкі вакол суду над «тэрарыстамі» і шуміха вакол знішчэння рэчдокаў кажуць аб тым, што для грамадства апошняя кропка ў гэтай справе не пастаўленая, што аўтарытэт улады падарваны, і ёй банальна не вераць. У такой напружанай сітуацыі не варта было б знішчаць доказы, частка з якіх належыць нават не тэрарыстам, а іхнім бацькам».