Топ-10 беларускіх палітэмігрантаў

26 кастрычніка пацвердзілася інфармацыя пра тое, што экс-кандыдат у прэзідэнты Беларусі на выбарах 2010 года Андрэй Саннікаў, адбыўшы 1,5 гады ў зняволенні, атрымаў палітычны прытулак у Велікабрытаніі.

У сувязі з гэтым карэспандэнты Телеграфа вырашылі ўспомніць дзесяць самых вядомых беларускіх палітыкаў, якія пакінулі Беларусь за апошнія 20 гадоў.

1-2. Зянон Пазняк і Сяргей Навумчык

Лідэр «Беларускага народнага фронту», кандыдат у прэзідэнты ў 1994 годзе Зянон Пазняк і каардынатар апазіцыі БНФ у Вярхоўным Савеце Беларусі 12-га склікання Сяргей Навумчык пакінулі Беларусь у сакавіку 1996 года пасля апазіцыйнага мітынгу 24 сакавіка, за арганізацыю якога ў дачыненні да іх распачалі крымінальную справу . Па словах Сяргея Навумчыка, каля яго пад'езда «дзяжурылі аўтаматчыкі (гэта было сюжэтам папулярнай тады праграмы «Взгляд»), а ў Пазняка наогул быў ачэплены квартал, дзе ён жыў». Праз месяц Зянон Пазняк нечакана вярнуўся ў Беларусь, але пасля штурму спецназам офіса БНФ вымушаны быў канчаткова пакінуць краіну. У жніўні 1996 года абодва палітыка атрымалі палітычны прытулак у ЗША. З тых часоў ніхто з іх у Беларусь не заязджаў. 19 чэрвеня 1997 года па фактах публікацый у шэрагу апазіцыйных газетах у дачыненні да Зянона Пазняка, распачалі крымінальную справу па арт. 71 КК РБ за «выказванні, якія накіраваны на распальванне нацыянальнай варожасці, зневажаюць гонар і годнасць рускага народа». Тым не менш, Зянон Пазняк, нягледзячы на эміграцыю, працягвае нязменна кіраваць Кансерватыўна-хрысціянскай партыяй-БНФ, выдае бюлетэнь «Беларускія ведамасьці», а ў 2001 і 2006 гадах ён нават вылучаўся прэтэндэнтам на пасаду прэзідэнта краіны. Жыве з сям'ёй у сталіцы Польшчы Варшаве. З'яўляецца аўтарам кніг і ўспамінаў па гісторыі Беларусі, мастацтву фатаграфіі, паэтычных зборнікаў. Сяргей Навумчык жа працуе журналістам беларускай службы «Радыё Свабода», з'яўляецца першым намеснікам старшыні Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. У 2005 годзе ён стаў грамадзянінам ЗША.

3. Сямён Шарэцкі

Апошні старшыня Вярхоўнага Савета Беларусі (у студзені-лістападзе 1996 года) Сямён Шарэцкі таксама пакінуў Беларусь у канцы 1990-х гадоў. Пасля таго, як у 1999 годзе ў Беларусі не прайшлі прэзідэнцкія выбары, бо менавіта ў гэтым годзе заканчваўся першы пяцігадовы тэрмін паўнамоцтваў Аляксандра Лукашэнкі (выбары адбыліся толькі праз два гады - у 2001 годзе) 21 ліпеня 1999 года дэпутаты ўжо неіснуючага Вярхоўнага Савета 13-га склікання прызначылі яго выконваючым абавязкі прэзідэнта. У канцы таго ж месяца палітык пераехаў у Літву, а ў ліпені 2001 года - у ЗША, у штат Каліфорнія. Мае статус палітычнага ўцекача.

4. Андрэй Рамашэўскі

Лідэр Партыі аматараў піва Андрэй Рамашэўскі быў затрыманы 29 красавіка 1996 года за ўдзел у акцыі пратэсту гадавой даўнасці - 24 траўня 1995 года, калі ў ходзе пратэстаў супраць рэферэндума аб нацыянальнай сімволіцы і дзяржаўнай мове быў разарваны сцяг БССР. Яго абвінавацілі ў здзекванні над дзяржаўнай сімволікай. Суд адбыўся 19 ліпеня 1996 года. Андрэя Рамашэўскага асудзілі па ч. 2 арт. 201 КК РБ - злоснае хуліганства, прысудзіўшы да двух гадоў пазбаўлення волі ўмоўна з адтэрміноўкай на адзін год. Неўзабаве палітык пакінуў Беларусь і пасяліўся ў Чэхіі, дзе жыве да гэтага часу. Партыя ж аматараў піва ў 1997 годзе перастала існаваць.

5. Славамір Адамовіч

Беларускі паэт і лідэр незарэгістраванай арганізацыі «Правы рэванш» Славамір Адамовіч быў арыштаваны 6 красавіка 1996 года за верш «Забі прэзідэнта!». Яго абвінавачвалі ў закліках да звяржэння або змены дзяржбуда, незаконным перасячэнні мяжы і незаконным нашэнні халоднай зброі. Праз дзесяць месяцаў, 7 лютага 1997 года, яго вызвалілі пад падпіску аб нявыездзе. У жніўні 1997 года на адной з апазіцыйных акцый публічна зашыў сабе рот у знак пратэсту супраць уціску свабоды слова. Неўзабаве пасля чарговага затрымання ў 2000 годзе выехаў у ЗША, дзе працаваў на будоўлі. У 2002 пераехаў у Нарвегію, дзе папрасіў палітычнага прытулку. У ліпені 2009 года вярнуўся ў Беларусь.

6. Вадзім Кабанчук

19-гадовы актывіст «Маладога Фронту» Вадзім Кабанчук быў упершыню затрыманы ў кастрычніку 1996 года пасля адной з вулічных акцый апазіцыі. Пры гэтым абвінавачванні яму вылучылі толькі ў сакавіку 1997 года, гэта значыць праз паўгода пасля затрымання. Тады яго абвінавацілі па арт. 186.3 (арганізацыя ці актыўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадзкі парадак) і ч. 2 арт. 187 (супраціў работніку міліцыі пры выкананні ім службовых абавязкаў, звязаны з гвалтам або пагрозай прымянення гвалту). 27 сакавіка 1998 года яго асудзілі на тры гады пазбаўлення волі з адтэрміноўкай на два гады і вызвалілі ў зале суда. У кастрычніку 1998 года Вадзім Кабанчук узначаліў праварадыкальную арганізацыю «Край», актывісты якой найбольш вядомыя дзякуючы сутыкненням са спецназам 25 красавіка 1999 года ў Гродне, дзе планавалася правядзенне сесіі парламентарыяў Саюза Беларусі і Расеі, расследаваннем знікненняў беларускіх палітыкаў Віктара Ганчара і Анатоля Красоўскага, а таксама захопам пасля прэзідэнцкіх выбараў 2001 года Палаца прафсаюзаў на Кастрычніцкай плошчы, дзе размясціўся штаб апазіцыі. Пасля падзей 2001 года «Край» перастаў існаваць, а Вадзім Кабанчук з’ехаў у Бельгію, дзе папрасіў палітычнага прытулку. Аднак праз некалькі гадоў палітык вярнуўся ў Беларусь. У 2006 годзе ён быў актывістам кампаніі кандыдата ў прэзідэнты Аляксандра Мілінкевіча, у 2010-м - Віталя Рымашэўскага. Затрымліваўся 14 лютага і 7 кастрычніка 2011 года, 25 сакавіка 2012-га, ужо быўшы актывістам аргкамітэта па стварэнні партыі «Беларуская хрысціянская дэмакратыя».

7. Алег Мініч

Беларускі мультыплікатар з Гродна Алег Мініч з'ехаў з Беларусі ў Германію ў пачатку 2006 года, пасля таго як у жніўні 2005 года яго абвінавацілі ў стварэнні мультфільмаў, у галоўным героі якіх згадваўся кіраўнік дзяржавы. Справу ў дачыненні да яго распачалі па ч. 2 арт. 368 КК (абраза прэзідэнта Рэспублікі Беларусь). Адпушчаны пад падпіску аб нявыездзе, мультыплікатар здолеў пакінуць краіну. Цяпер Алег Мініч займаецца стварэннем спецэфектаў для фільмаў. У 2011 годзе прымаў удзел над працай над галівудскім фільмам «Gemini Rising». Працягвае ён працаваць і над мультфільмамі аб беларускім прэзідэнце...

8. Алесь Міхалевіч

Кандыдат у прэзідэнты Беларусі, лідэр Саюза «За мадэрнізацыю» Алесь Міхалевіч быў затрыманы ў ноч з 19 на 20 снежня 2010 года. Яго абвінавацілі па арт. 293 КК Беларусі (масавыя беспарадкі). Тым не менш, 19 лютага 2011 года яго выпусцілі з СІЗА КДБ пад падпіску аб нявыездзе. Праз дзевяць дзён на прэс-канферэнцыі ў Менску палітык заявіў пра катаванні ў КДБ і пра тое, што яго прымусілі падпісаць дамову аб супрацоўніцтве са спецслужбамі. У адказ КДБ выклікаў Алеся Міхалевіча на допыт, але той 13 сакавіка таемна пакінуў краіну. Праз некаторы час ён з'явіўся ў Чэхіі, дзе 17 сакавіка атрымаў палітычны прытулак. Беларусь абвясціла ўцекача ў міжнародны вышук, з-за чаго ён рэгулярна трапляе ў калатнечы падчас сваіх замежных візітаў. Алесь Міхалевіч заявіў, што гатовы стаць сведкам на судзе па пазове брытанскай фірмы H2O Law супраць кіраўніка Беларуссі Аляксандра Лукашэнкі. «Буду выкарыстоўваць усе мірныя сродкі. Да таго ж, быць сведкам нашмат прыемней, чым абвінавачаным», - падкрэсліў ён.

9. Наталля Радзіна

Рэдактара апазіцыйнага сайта Хартыя'97 Наталлю Радзіну затрымалі, як і Алеся Міхалевіча, у ноч з 19 на 20 снежня 2010 года. Ёй таксама прад'явілі абвінавачванне па гг. 1 і 2 арт. 293 КК (масавыя беспарадкі). 28 студзеня 2011 г. журналістку выпусцілі з СІЗА КДБ пад падпіску аб нявыездзе з горада Кобрын у Брэсцкай вобласці, дзе жывуць яе бацькі. 31 сакавіка 2011 года Наталлю Радзіну выклікалі на допыт у КДБ у Менск, але па дарозе яна таемна пакінула тэрыторыю краіны. У верасні 2011 года ёй далі палітычны прытулак у Літве. Знаходзячыся за мяжой, Наталля Радзіна працягвае кіраваць сайтам Хартыя 97.

10. Андрэй Саннікаў

Яшчэ адзін кандыдат у прэзідэнты Беларусі, лідэр кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Андрэй Саннікаў, які займаў у 1995-1996 гадах пасаду намесніка кіраўніка беларускага МЗС, быў затрыманы 19 снежня 2010 разам са сваёй жонкай, журналісткай Ірынай Халіп. 14 траўня 2011 года яго асудзілі на пяць гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму. Палітыка прызналі вінаватым у арганізацыі масавых беспарадкаў. Спачатку экс-кандыдат у прэзідэнты адбываў пакаранне ў Бабруйску, затым у калоніі пад Віцебскам. 14 красавіка 2012 года палітык быў памілаваны кіраўніком дзяржавы і выйшаў на свабоду, пасля чаго з'ехаў на лячэнне за мяжу. 26 кастрычніка стала вядома, што Андрэй Саннікаў атрымаў палітычны прытулак у Велікабрытаніі.