Жыхары спаленай вёскі падаюць у суд на гарвыканкам

Некаторыя жыхары Паўлавіч двойчы перажылі знішчэнне вёскі.

Жыхарка спаленай вёскі Алена Кудравіна распавяла, што дваццаць гадоў таму яе сям'я атрымала за свой дом кватэру ў горадзе. Але віцебскія ўлады ў 1992 годзе перадумалі руйнаваць вёску, чым скарысталіся былыя жыхары і выкупілі свае дамы, паведамляе «Еўрарадыё».

- Колькі гадоў Вы пражылі ў Паўлавічах?

- Я з самага нараджэння жыла ў Паўлавічах. У маім дзяцінстве там было 34 дамы. Ва ўсіх жылі людзі і зразумела, што будынкі дагледжаныя былі, сады шыкоўныя ва ўсіх, гаспадарка ... І вось у 1992 годзе гарадскія ўлады раптам пастанавілі будаваць там ЦЭЦ, і вёску сталі бурыць. Жыллё ў горадзе вяскоўцам давалі, кватэры.

- Як выглядалі кампенсацыі?

- Кватэры часта не адпавядалі дамам. Кампенсацыі атрымалі добра калі 5-6 чалавек з усёй вёскі. Гэта за ўсе будынкі, за сады. У вёсцы былі вельмі вялікія дамы. Шмат пакояў у іх. А наўзамен за такі дом давалі двухпакаёвую кватэру. А ў людзей сем'і, дзеці разнаполыя. Маёй сям'і далі кватэру, але ніякай кампенсацыі за гаспадарку, дрэвы, пабудовы мы не атрымалі. Ні склепа якога-небудзь, ні гаража. Дзед мой прасіў хоць склеп. Але нічога нам не далі - толькі кватэру і ўсё. Уявіце, як гэта - з вёскі з усім майном пераехаць у маленькую кватэру.

Тады, у 1992 годзе, нам толькі дазволілі патрымаць быдла да вясны. Бо ў людзей свінні, козы, каровы. Вёска была багатая.

- Гэта значыць, Паўлавічы бурылі двойчы?

- Так. Пасля першага бурэння ў вёсцы засталося 10 дамоў. Фінансаванне ў іх скончылася, ці якая-небудзь іншая прычына была ... ЦЭЦ будаваць перадумалі і астатнюю вёску пакінулі. Людзі, якія раней жылі ў Паўловічах і чые дамы ацалелі, пайшлі ва Управу камунальнага будаўніцтва Віцебска. І нам прадалі нашыя дамы. Мы пацікавіліся, ці папярэдзяць нас аб руйнаванні. Паабяцалі папярэдзіць за месяц. І сказалі: вы там можаце жыць, там не будзе ніякага будаўніцтва.

- Значыць, вы ўвесь гэты час жылі ў вёсцы, якой не існуе.

- Так. З 1992 года Паўлавічы нідзе не фігуравалі, ні ў якіх дакументах. А ў 1993 годзе суседні Ноўкінскі сельсавет пачынае раздаваць там зямлю. Яны прынялі пастанову і далі нам дакументы. Маўляў, зямля ваша, карыстайцеся.

І людзі жылі ў гэтых 10 дамах, якія выкупілі. Імкнуліся даведацца, ці можна нам зарэгістраваць гэтыя дамы. Там жа была праведзеная электрычнасць, за якую мы ўсё плацілі, газ нам прывозілі ў балонах - усе мелі свае спецыяльныя нумары. Хуткую дапамогу выклічаш у Паўлавічы - яна прыязджае. У паліклініцы ўсе мы былі зарэгістраваныя. Ды і міліцыя нават прыязджала - усе ведалі пра тое, што ў Паўлавічах жывуць людзі.

- Як рэагавалі ўлады на вашыя спробы «легалізавацца»? І чым тлумачылі адмову?

- Мы падалі дакументы на рэгістрацыю. Даведкі доўга ўсё збіралі, УГБ адмаўлялася даваць дазвол, бо там добра разумелі, што за вёску шмат што атрымана ў горадзе, і невядамы яшчэ, ці ўсё было законна зроблена ... Разумееце, мы хацелі даведацца: нам выплацяць кампенсацыю за гаспадарку або дазволяць выкупіць дамы і пабудовы і жыць там? Але адказу так і не атрымалі.

Адзін час прапаноўвалі нам вярнуцца ўсім у вёску, але аддаць гораду атрыманыя кватэры. Калі людзі спыталі, ці адмовяцца ад планаў руйнавання вёскі ў такім выпадку - гарантый гэтага ніхто не даў.

- А як пачыналася гісторыя са спальваннем Паўлавіч?

- Увосень з'явілася інфармацыя, што вёску будуць бурыць увесну. Раней і гарвыканкам, і райвыканкам нібыта нават згаджаліся зарэгістраваць нас. Збіраліся назву вёсцы вяртаць, назвы вуліц, нумары дамоў. Але нечакана ўсё змянілася, пастанавілі ўвесну бурыць нас. Сталі хмызнякі выразаць. Жыхары зразумелі, што рыхтуецца руйнаванне вёскі, і паспрабавалі даведацца - калі. Нам жа час патрэбен, каб вывезці маёмасць, падрыхтавацца, прадаць нешта. Бо ў людзей за 20 гадоў гаспадарка з'явілася зноў - каровы, свінні. Вось даслоўна сёння дзед адзін астатніх сваіх коз адтуль ратаваў.

Першы дом бурылі першага снежня. Разбурылі і спалілі. Людзі там не жылі. Яны набылі яго, каб перавезці, самі не з Віцебска ... Мы ў рабочых сталі цікавіцца, калі будуць іншыя дамы руйнаваць. Нам зноў кажуць: увесну вас зруйнуюць. Але ўвечары гэтага ж дня, ужо цёмна было, аб'ехалі ўсе дамы і абвясцілі, што а 10-й гадзіне заўтра будзе сход. На ім заявілі: маеце два дні.

- Якой была ваша рэакцыя? Вывезці ўсю маёмасць за такі час складана.

- Мы сказалі чыноўнікам, што гэта нерэальна - вывезці за два дні тое, што назапасілася за 20 гадоў. Але пасля выявілася, што нават гэтага часу ў нас не было. Усё трэба было прыбраць за нядзелю. Паабяцалі памяшканні - склады - для маёмасці. Але яны ж не ацяпляюцца. А ў людзей мэбля, тэхніка. Гэта ўсё кудысьці трэба падзець.

- А што ў вас было з маёмасці на момант знішчэння Паўлавіч? Ці ўсё здолелі захаваць?

- Мы паспелі вывезці амаль усё. Толькі драбяза нейкая заставалася. Посуд там, відэльцы, лыжкі. Мэблю, тэлевізар, лядоўню мы паспелі вывезці. Разумееце, мы не былі супраць таго, каб вёску бурылі. Мы ж ведалі, што гэта калі-небудзь адбудзецца. Мы толькі прасілі час, каб вывезці рэчы. Нам абяцалі месяц, а далі адзін дзень. Дзякуй хоць за тое, што дапамаглі вывезці рэчы. Давалі транспарт, людзей. Але ўсё ж не вывезеш. У нас быў хлеў цагляны. Яго не вывезеш ніяк.

- Як цяпер выглядае вёска? Там што-небудзь яшчэ засталося?

- Усё спалена. Печы толькі стаяць. Але і іх разбураць, зраўняў ўсё - і не будзе там нічога зусім.

- Дзе вы цяпер жывяце? Куды рэчы перавезлі?

- Куды атрымалася, туды і вазілі: што ў кватэру, атрыманую калісьці, і ў якой цяпер мая мама жыве; што па знаёмых. Прыладкавалі ўсё. Я жыву з стрыечнай бабуляй. Бабуля мая да мамы пераехала ў места.

Атрымалася так, што нам не выплацілі кампенсацыі за зруйнаваныя дамы. Мы ж іх выкупілі, а цяпер не паспелі вывезці - і іх знішчылі. Рыхтуем калектыўную заяву ў суд. Хочам, каб нам выплацілі кампенсацыю за маёмасць.

- Чаму Паўлавічы так імгненна знішчылі? Што вы думаеце пра прычыны такой пастановы?

- Можна толькі здагадвацца. Мы не ведаем нічога зусім. Кажуць, што нібыта нейкі гарбарны завод будуць будаваць. Але гэта ж хімічная прамысловасць. А на адлегласці ў сто метраў малаказавод і мясакамбінат. Ніхто ж не дасць дазволу на будаўніцтва ... Магчыма, правядуць аўкцыён і прададуць каму-небудзь дзялянкі. Усё можа быць.