Крэдытная экспансія ставіць крыж на перамовах з крэдыторамі

Нацбанк на мінулым тыдні давёў да камбанкаў некалькі рэкамендацый, а напярэдадні, па наяўнай інфармацыі, паставіў і перад сваімі падраздзяленнямі некалькі задач.

Як паведамілі інтэрнэт-газеце Naviny.by у камбанках, цэнтральны банк узяў курс на «безумоўнае» выкананне параметраў, прапісаных у Асноўных напрамках грашова-крэдытнай палітыкі (АНГКП) на 2013 год. Адначасова з гэтым Нацбанк мае намер выконваць і абавязацельствы перад Антыкрызісным фондам ЕўрАзЭС. На думку экспертаў, дасягнуць пастаўленых мэтаў адначасова наўрад ці атрымаецца.

Ключавыя параметры АНГКП выканаць у 2012 годзе не ўдалося. У прыватнасці, грашова-крэдытная палітыка прадугледжвала, што аб'ёмы крэдытавання будуць памяркоўнымі, а на самай справе прырост патрабаванняў банкаў да эканомікі склаў 37% замест запланаваных 17-20%. Адначасова з гэтым у мінулым годзе не ўдалося выканаць паказчык па зніжэнні стаўкі рэфінансавання, якая на сёння складае 30% (замест планавых 20-23% на пачатку 2013-га).

Параметры АНГКП на 2013 год прадугледжваюць, што да канца года стаўка рэфінансавання знізіцца да 13-15%, а патрабаванні банкаў да эканомікі вырастуць на 17-20%. «Нацбанк паставіў перад сваімі падраздзяленнямі задачу забяспечыць безумоўнае выкананне параметраў АНГКП у 2013 годзе», - паведаміў прадстаўнік камбанка, знаёмы з планамі рэгулятара.

У ліку асноўных планаў Нацбанка на 2013 год - згладжваць ваганні ставак па аднадзённых крэдытах на міжбанкаўскім рынку, арыентуючыся на ўзровень стаўкі рэфінансавання. Нагадаем, што ў чацвёртым квартале стаўкі па міжбанкаўскіх крэдытах у асобныя дні перавышалі 50-60%. У цяперашні час стаўкі па аднадзённым крэдыце на міжбанку вагаюцца ў межах 35-36% гадавых.

На думку экспертаў, імкненне рэгулятара стабілізаваць міжбанк выклікана жаданнем павысіць ролю стаўкі рэфінансавання.

«Калі сувязь паміж стаўкай рэфінансавання і стаўкай на міжбанку будзе разарваная, як гэта было ў чацвёртым квартале 2012 года, магчымасці Нацбанка ўплываць на паводзіны эканамічных агентаў (насельніцтва і прадпрыемстваў) праз адсоткавую палітыку будуць невысокімі», - тлумачыць эканаміст Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Зміцер Крук.

Яшчэ адзін важны прыярытэт на 2013 год, які стала дэкларуе Нацбанк, - ажыццяўленне крэдытнай эмісіі выключна на рынкавых умовах.

Да старога механізму, калі друкавальны станок Нацбанка выкарыстоўваўся для выдачы льготных крэдытаў, рэгулятар ў гэтым годзе не вернецца, мяркуюць эксперты. «Існуючая грашова-крэдытная палітыка забяспечыла макраэканамічную стабільнасць у краіне. Урокі пазамінулага года вывучаныя», - кажа аналітык Forex Club Валерый Палхоўскі.

Галоўны недахоп існуючай грашова-крэдытнай палітыкі, які бачаць знешнія крэдыторы, складаецца ў тым, што аб'ём крэдытавання на ўнутраным рынку, нягледзячы на высокія адсоткавыя стаўкі па рублёвых крэдытах, застаецца высокім. За 2012 год патрабаванні банкаў да эканомікі выраслі на 37% пры запланаваным узроўні не больш за 20%. Перавыкананне гэтага паказчыка звязана з тым, што ў 2012 годзе актыўна развівалася валютнае крэдытаванне. Дарэчы, патрабаванні банкаў да эканомікі ў нацвалюце выраслі за мінулы год на 22,6%, а патрабаванні ў замежнай валюце - на 59,3%.

Высокімі тэмпамі крэдытавання ў Беларусі аказаўся незадаволены Антыкрызісны фонд ЕўрАзЭС, які нядаўна заявіў, што «працяг крэдытнай экспансіі прывядзе да новага паскарэнні тэмпаў інфляцыі».

Як на двух крэслах уседзець?

Нацбанк у 2013 годзе мае намер выконваць паказчыкі, падтрыманыя фінансавым крэдытам Антыкрызіснага фонду ЕўрАзЭС. Гэтую задачу, па дадзеных камбанкаў, цэнтральны банк паставіў перад сваімі структурнымі падраздзяленнямі. Разам з тым, адзначаюць эксперты, адначасова рэалізаваць усе задачы, якія пастаўленыя на бягучы год, цэнтральнаму банку будзе складана.

Справа ў тым, што Антыкрызісны фонд ЕўрАзЭС патрабуе ад беларускіх уладаў тармажэння высокіх тэмпаў крэдытавання, якія назіраліся ў 2012 годзе. У той жа час у Асноўных напрамках грашова-крэдытнай палітыкі на 2013 год, якія зацвердзіў Аляксандр Лукашэнка, пастаўленая задача знізіць стаўку рэфінансавання да 13-15% да канца бягучага года, каб рублёвыя крэдыты сталі больш даступнымі для эканомікі.

«Стаўка рэфінансавання павінна вызначацца на аснове чаканняў па інфляцыі. Калі інфляцыйныя чаканні эканамічных агентаў (насельніцтва, прадпрыемстваў) будуць на ўзроўні 13-15%, тады і стаўку рэфінансавання можна паступова зніжаць да гэтага ўзроўню», - заявіў эксперт, знаёмы з пазіцыяй Антыкрызіснага фонду ЕўрАзЭС.

Аднак, працягвае суразмоўца, у цяперашні час у Беларусі праводзіцца грашова-крэдытная палітыка, якая не спрыяе зніжэнню ўзроўню інфляцыі і стаўкі рэфінансавання. «Калі крэдытная экспансія, якая назіралася да апошняга часу, будзе працягвацца, то выхад на запланаваны ўзровень стаўкі рэфінансавання да канца года не ўяўляецца магчымым», - кажа эксперт.

Паводле інфармацыі Naviny.by, фонд рэкамендуе сёння беларускім уладам стрымліваць тэмпы крэдытавання як за кошт высокіх адсоткавых ставак, так і за кошт зніжэння падтрымкі ліквіднасці найбуйнейшых камбанкаў.

Атрымліваецца, перад Нацбанкам на 2013 год стаяць дзве супярэчлівыя задачы: з аднаго боку, неабходна прытрымлівацца рэкамендацый Антыкрызіснага фонду ЕўрАзЭС, а з другога - зніжаць стаўку рэфінансавання для патаннення крэдытных рэсурсаў, як патрабуе таго выканаўчая ўлада.

Штучнае зніжэнне ўліковай стаўкі, а таксама працяг крэдытнай экспансіі будзе істотна ўскладняць перамовы Беларусі з Антыкрызісным фондам ЕўрАзЭС.

Сітуацыю пагаршае той факт, што афіцыйны Менск у 2012 годзе не выканаў прыватызацыйныя абавязацельствы перад Антыкрызісным фондам ЕўрАзЭС. Беларусь абяцала фонду атрымаць ад продажу акцый дзяржпрадпрыемстваў у 2012 годзе 2,5 млрд. даляраў, а па факце ў краіну паступіла толькі 3,2 млн. даляраў.

Такім чынам, крэдытная экспансія разам з невыкананнем прыватызацыйных абавязацельстваў можа паставіць крыж на перамовах з Антыкрызісным фондам ЕўрАзЭС аб атрыманні крэдытных рэсурсаў. А грошы фонду Беларусі сёння вельмі патрэбныя. Мінфін Беларусі плануе, што сродкі АКФ ў памеры 1,32 млрд. даляраў атрымаецца накіраваць на пагашэнне старых пазык у 2013 годзе. У канцы студзеня фонд пералічыў Беларусі чацвёрты транш крэдыту (440 млн. даляраў). Што ж тычыцца пятага і шостага траншаў, то іх лёс у сілу вышэйапісаных прычын застаецца нявызначанай.

«Калі тэмпы крэдытавання будуць захоўвацца высокімі, а прыватызацыі не будзе, то эканамічных падстаў выдаваць Беларусі грошы ў Антыкрызіснага фонду не будзе. У гэтым выпадку атрымаць сродкі фонду мы можам толькі па палітычных прычынах, як раней ужо бывала», - рэзюмаваў Валерый Палхоўскі.