Расейскія нафтавікі хочуць манаполіі на беларускім рынку

Пяць найбуйнейшых расейскіх нафтавых кампаній папрасілі замацаваць за імі манапольнае права паставак нафты ў нашу краіну.

Экспарт у Беларусь - адзін з самых рэнтабельных напрамкаў бізнэсу расейскіх кампаній. Пры ўзнікненні канкурэнцыі паміж айчыннымі пастаўшчыкамі беларусы атрымаюць дадатковы козыр для «выбівання» прэферэнцыяў ад Расеі. Гэта можа прывесці да мільярдных стратаў для казны, сцвярджаюць найбуйнейшыя карпарацыі.

У такі сцэнар не вераць Мінэнерга і ФАС, якія выступілі за свабодную канкурэнцыю паміж айчыннымі кампаніямі. Канчатковае рашэнне застанецца за Уладзімірам Пуціным, пішуць «Известия».

У снежні кіраўнікі «Сургутнафтагазу», «Газпрамнафты», «ТНК-ВР Холдынгу», «Раснафты», і «Лукойла» звярнуліся з лістом прэзідэнту РФ.

- Яны папрасілі замацаваць за іх кампаніямі права экспартных паставак нафты ў Беларусь (у тым ліку для перапрацоўкі на НПЗ). Для гэтага прапануецца ўнесці адпаведныя папраўкі ў дзеючае заканадаўства. Іншыя расейскія кампаніі, такім чынам, права экспартных паставак нафты ў суседнюю рэспубліку пазбавяцца, - распавёў прадстаўнік адной з кампаній. У ФАС пацвердзілі «Известиям» наяўнасць ініцыятывы пяці нафтавых кампаній. Адміністрацыя прэзідэнта перш чым прыняць рашэнне запрасіла меркаванне Федэральнай антыманапольнай службы (ФАС) і Мінэнерга.

У сапраўдны момант экспарт «чорнага золата» ў Беларусь з'яўляецца адзін з самых прывабных напрамкаў паставак для расейскіх кампаній. Прыбытак, які тут атрымліваецца зарабіць нафтавікам, сапраўдная вялікі, кажа начальнік аналітычнага аддзела ІК «Цэріх Капітал» Мікалай Падлеўскіх.

Гэта пацвярджаюць і самі нафтавікі, меркаванне якіх дадаткова запытала Мінэнерга. Так, «Лукойл» паведаміў, што ў 2012 годзе паставіў у Беларусь 4,4 млн тон нафты: 1,6 млн тон - на Мазырскі НПЗ, 2,8 млн - на Наваполацкі НПЗ. Сярэдняя эфектыўнасць такіх паставак дадаткова забяспечыла $12-14 на кожнай тоне ў параўнанні з нафтай, якая прадаецца праз расейскія парты.

Акрамя таго, 50% паставак кампанія накіроўвала на перапрацоўку. Прыбытковасць давальніцкай схемы складала $30 на тону. Валодаючы ўласнай збытавай сеткай у Беларусі, «Лукойл» павялічваў маржу яшчэ больш чым на $14. Такім чынам, агульны валавы даход давальніцкай схемы перапрацоўкі ацэньваецца кампаніяй звыш $56 на тону (прыбытковасць нафтапрадуктаў Мазырскага НПЗ на $12 на тону вышэй чым у Наваполацкага завода)

У тлумачэннях Мінэнерга найбуйнейшыя нафтавікі дадаткова патлумачылі сваю прапанову. Так, у «Газпром нафце» лічаць, што канкурэнцыя з іншымі расейскімі кампаніямі за графік паставак, што зацвярджаецца Мінэнерга, дасць беларускаму боку «аргумент для змены коштавай формулы і зніжэння коштаў пастаўкі/коштавай прэміі».

Зніжэнне коштаў на 300 рублёў за тону пры аб'ёме паставак 20 млн тон прывядзе да страт для кампаній на ўзроўні 6 млрд рублёў. Прамыя страты расейскага бюджэту (недаатрыманы падатак на прыбытак) складуць больш за 1,2 млрд рублёў. Разлікі ТНК-ВР крыху менш сціплыя - пры зніжэнні кошту тоны нафты, што накіроўваецца ў суседнюю дзяржаву, на $1, бюджэтныя страты складуць $0,16. Пры аб'ёме ў 18 млн тон у год казна недалічыцца $2,88 млн.

Акрамя таго, развіццё канкурэнцыі ставіць пад пагрозу гарантаваныя пастаўкі нафтапрадуктаў з беларускіх НПЗ, адзначылі ў «Газпрам нафце». Пры гэтым ужо ў 2013 годзе дэфіцыт бензінаў у Расеі можа дасягнуць 1,2 млн тон. Гэта стане прычынай росту коштаў на паліва на ўнутраным рынку, папярэджвае «Газпрам нафта».

Пецярых найбуйнейшых гульцоў падтрымала і транспартная манаполія - «Транснафта». Яна выказалася за вяртанне да практыкі выдзялення экспартнага графіка ў карысць пяці кампаній, як гэта было ў 2-3 кварталах мінулага года.

Раней было пратакольнае рашэнне ўрада аб тым, што пастаўкі павінны быць эканамічна абгрунтаваныя і ажыццяўляцца ў інтарэсах не толькі Беларусі, але і Расеі, - распавяла крыніца вестак у «Транснафце». Патрэбнасці самой Беларусі складаюць 6 млн тон, але яна хоча перапрацоўваць значны аб'ём нафты - размова ідзе і пра 15, і пра 20, і нават пра 23 млн тон.

Пры гэтым, у Беларусі ўзнікае прафіцыт бензіну, якія яна не вяртае ў Расею, а прадае іншым краінам. Гэта не толькі пазбаўляе бюджэт пошліных плацяжоў, але і парушае ўсю рынкавую сітуацыю ў суседніх краінах - Украіне, Польшчы. Гэта ўшчамляе інтарэсы расейскіх кампаній, кажа суразмоўца. Для навядзення парадку раней і было прынята рашэнне ўстанавіць жорсткі кантроль за аб'ёмамі паставак нафты.

Круг «абраных» быў вызначаны пяццю кампаніямі, дамагчыся адзінай коштавай палітыкі ад 20 структур папросту немагчыма, тлумачыць крыніца. Варта адзначыць, што Расея і Беларусь пакуль дамовіліся толькі пра аб'ём паставак на першы квартал гэтага года - каля 5,8 млн тон, пастаўкі на тры наступныя квартала яшчэ з'яўляюцца прадметам перамоваў.

Зрэшты, пазіцыя «Раснафты», «Сургутнафтагазу», «Газпрамнафты», «ТНК-ВР Холдынгу» і «Лукойла» не знайшла падтрымкі ў Мінэнерга і ФАС. У лісце нафтавікам, а таксама ў адказе, накіраваным у адміністрацыю прэзідэнта (ёсць у распараджэнні «Известий»), ведамства паведамілі, што лічаць змены «немэтазгоднымі». У сапраўдны момант прыём нафты ў трубаправоды ажыццяўляецца ў рамках урадавай пастановы «Аб недыскрымінацыйным доступе...», зацверджанай у сакавіку 2011 года.

Экспартныя пастаўкі ажыццяўляюцца па тым жа прынцыпам і накіраваныя на стварэнне роўных умоў для ўсіх гульцоў. Прадастаўленне прэферэнцый ідзе ў разрэз з антыманапольным заканадаўствам, адзначаюць у ФАС. Акрамя таго, Мінэнерга атрымала адказы ад «Руснафты», «Татнафты» і «Башнафты».

Кампаніі гарантавалі выкананне графіка, распрацоўванага міністэрствам, па кошце, які зацвярджаецца міждзяржаўным пратаколам аб умовах паставак нафты ў Беларусь. Афіцыйныя прадстаўнікі нафтавых кампаній і Мінэнерга, ад каментароў адмовіліся.

Роўны доступ на беларускі рынак з'яўляецца «палкай аб двух канцах», кажа Мікалай Падлеўскіх. З аднаго боку трэба выконваць рынкавыя прынцыпы для расейскіх кампаній. З іншага - Беларусь і так атрымлівае значныя прэферэнцыі ад найбуйнейшых расейскіх нафтавых кампаній.

Рэалізаваць невялікія аб'ёмы сярэднім гульцам рынка будзе значна прасцей, але гэта можа «сапсаваць гульню» не толькі «гігантам», але і дзяржаве, адзначае эксперт. У сапраўдны момант Мінэнерга накіравала сваю пазіцыю, узгодненую з ФАС, у адміністрацыю прэзідэнта, дзе, верагодна, і будзе прымацца канчатковае рашэнне.