Андрэй Піянткоўскі: Сябры-бізнэсоўцы Пуціна ў жаху ад таго, што адбываецца

Расейскі палітык і публіцыст - пра чацвёртую сусветную вайну, ядзерны шантаж, Украіну і змены ўлады ў Крамлі.

Пра гэта ён распавёў у інтэрв'ю liga.net.

- Якое ўражанне ў вас склалася ад апошняга публічнага выступлення Уладзіміра Пуціна, адрасаванага Федэральнаму сходу?

- Для ацэнкі гэтага зварот важней меркаванне людзей, якія мяркуюць сябе прыхільнікамі Пуціна - ён іх расчараваў другой часткай паслання. Выступ складаўся з двух частак: першая - гэта магутная замежнапалітычная частка, якую ён прачытаў з вялікім энтузіязмам і запалам, не хаваючы сваёй нянавісці да Захаду і жадання працягваць гібрыдную вайну.

А потым была эканамічная частка. Ён чытаў яе без усякай цікавасці. Відаць, што яго ўжо не цікавіць эканоміка. Да таго ж выступленне ўтрымлівала відавочнае глупства. Напрыклад, яшчэ некалькі дзён таму ён распавядаў, што пры зніжэнні курсу рубля папаўняецца бюджэт. У гэтым пасланні ён ужо абвінаваціў у падзенні нацыянальнай валюты ворагаў-спекулянтаў.

Прыдумаў глупства з Хэрсанэсам (Пуцін абгрунтаваў адчужэнне Крыма тым, што ў Хэрсанэсе прыняў хрышчэнне кіеўскі (!) Князь Уладзімір, які затым хрысціў усю Русь. На самай справе Хэрсанэс быў грэцкім горадам, які князь захапіў - рэд.). Тое, што ён кожны раз нясе з сабою новае абгрунтаванне, якое апраўдвае анэксію Крыма, ускосна паказвае - Пуцін разумее, што парушыў з дзесятак міжнародных пагадненняў.

- Якія высновы з гэтага паслання можна зрабіць па Украіне?

- Вайна з Захадам будзе доўжыцца. Ён жа мяркуе, што не з Украінай ваюе, а з Амерыкай. Украіна для яго занадта дробны аб'ект для увагі. Калі казаць пра тактычныя рэчы, то з вайсковага пункту гледжання час для буйной вайсковай аперацыі - прарыў калідора да Крыма і Прыднястроўя - ужо выпушчаны. Наўрад ці Пуцін пойдзе на абвастрэнне канфлікту бліжэйшым часам. Не столькі праз асцярогі сур'ёзных санкцый, колькі праз магчымасці сур'ёзных страт.

- Вам вядомая колькасць расейскіх грамадзян, якія загінулі ў Данбасе?

- Ніхто не ведае. Сотні, тысячы - розныя ёсць ацэнкі. Страты ўжо былі на мяжы цярпення расейскага грамадства, хоць усё гэта хавалася. Але ясна, што яны (страты) уяўляюць пагрозу сацыяльнай стабільнасці.

Гэта не азначае, што Пуцін зусім адмовіўся ад сваіх планаў. Асноўная мэта - не тэрытарыяльнае набыццё, ён не будзе анэксаваць Данецк і ўсю гэтую Лугандонію. Мэта - прадухіленне еўрапейскага вектара руху Украіны. Ён будзе выкарыстоўваць усе сродкі, уключаючы вашу пятую калону, якую спрабуе перафарматаваць.

- Алгарытм накіравання вайсковага канфлікту ў Данбасе ў перагаворнае палітычнае рэчышча існуе?

- Ён ёсць, пры ўмове існавання Лугандоніі - Пуцін яе не аддасць. Для дасягнення мэты ў яго ёсць шырокі арсенал сродкаў эканамічнага ціску. Вялікія надзеі Крэмль ускладае на эканамічны крах Украіны, на магчымы дэфолт. Акрамя таго, метадам ціску з'яўляецца ядзерны шантаж.

Усё, што Пуцін цяпер робіць, адбываецца ў рамках прыярытэтнай мэты - назаўжды заставацца ва ўладзе. А барацьба з Украінай гэтым і вызначаецца: не даць ёй стаць прыкладам, які мог бы натхніць расейскае грамадства на адхіленне яго ад улады.

- Ваш прагноз: Пуцін справіцца з такой задачай?

- Не будзем перабольшваць яго магчымасці. Ён пацярпеў сур'ёзнае паражэнне на важным кірунку. На Захадзе была досыць ўплывовая кагорта людзей, якія разумеюць Пуціна. Напрыклад, успомніце красавіцкія перамовы ў Жэневе, дзе чатырма міністрамі (уключаючы ўкраінскага) быў падпісаны пратакол, у якім слова «Крым» адсутнічала. Гэта значыць на той момант сігнал Захаду гучаў так: «Крым мы праглынулі, не лезь далей, будзем неяк наладжваць стасункі». Думаю, цяпер ён шкадуе, што не пагадзіўся, але тады ў яго была эйфарыя, а Наваросія, у ягоным паданні, была тэрыторыяй з 8 ўкраінскіх абласцей.

Потым адбылася трагедыя з Боінгам, ён доўга хаміў і Мэркель, і Абаме. Стасункі сур'ёзна сапсаваліся, што мы ўбачылі на саміце ў Брысбене у Аўстраліі. Цяпер Захад ужо досыць выразна паўтарае, што санкцыі будуць доўжыцца, а добрыя стасункі не вернуцца, пакуль працягваецца анэксія Крыма. Пуцін пазбавіўся саюзнікаў на Захадзе.

Сёння партыя перакладзеная ў эканамічную стадыю: ці атрымаецца Украіне паспяхова правесці рэформы, а палітычнай уладзе - захаваць адзінства, ці дасць Захад дастатковую эканамічную і нават вайсковую падтрымку. У пачатку студзеня ў ЗША адкрываецца новая сесія кангрэса, там большасць у абедзвюх палатах належыць рэспубліканцам. Яны ўнеслі законапраект, які ўключае пастаўку сучаснай смяротнага зброі ва Украіну. І пры сённяшніх суадносінах сіл наўрад ці Абама пойдзе на сутыкненне з кангрэсам і накладзе вета.

- Як вам звонку бачыцца, атрымаецца Украіне правесці рэформы, захаваць адзінства?

- Мне гэтага вельмі хочацца. Ва Украіне развязваецца лёс Расеі і без перабольшання, усёй Еўропы.

- Каля паўгода таму вы апісвалі імаверны сцэнар чацвёртай сусветнай вайны, пры якім расейскі войскі па крымскай схеме захопліваюць частку тэрыторыі Эстоніі, раён Нарвы, а краіны NATO адмаўляюць балтыйцам ў вайсковай падтрымцы. Пры выбары капітуляваць або ўвязацца ў ядзерную вайну за маленькую балтыйскую краіну Захад, на вашу думку, абраў бы першае. Штосьці з тых часоў змянілася?

- Цяпер Захад больш рашуча настроены ў дачыненні да Пуціна. Гэта адбылося, як я ўжо казаў, прыкладна ў жніўні, пасля падзення Боінга. Дарэчы пра Боінг. Я размаўляў з вельмі ўплывовымі і дасведчанымі людзьмі ў Галандыі, пытаўся, чаму камісія, якая займалася расследаваннем падзення самалёта, у справаздачу катастрофы ўнесла такія не зразумелыя фармулёўкі? Адказ быў у тым, што ім усё выдатна вядома: і які бук прыехаў, і як страляў, і якія нумары і гэтак далей. Словам у іх ёсць дастаткова довадаў, каб мець цвёрдае меркаванне на гэты конт. Цяпер жа збіраюць такія довады, якія стануць бясспрэчнымі для любога суда, уключаючы Гаагскі трыбунал.

Калі казаць пра ядзерны шантажы, то першы адказ быў часткова дадзены на саміце NATO ва Уэльсе, дзе прынялі пастанову аб ратацыі вайсковаслужачых Паўночнаатлантычнага альянсу ў Балтыйскіх краінах. У Пуціна быў разлік, што ён будзе падымаць стаўкі, а Захад здрыганецца, і сама пагроза дазволіць дасягнуць палітычных мэтаў. Цяпер жа пытанне, ці гатовыя вы паміраць за Нарву, звернутае да самога Уладзіміра Уладзіміравіча. Першае з'яўленне зялёных чалавечкаў у Балтыі, будзе аўтаматычна азначаць поўнамаштабную вайну з ЗША. Так што карта ядзернага шантажу бітая.

- Зразумела, што стаўкі высокія, і Пуцін гатовы паміраць за сваю ўладу і прынятыя пастановы. Ці гатовае да гэтага ягонае асяроддзе?

- Правільна сказала Мэркель: Пуцін знаходзіцца ў іншай рэальнасці. Можа ён адзіны чалавек, гатовы пайсці на ядзерную вайну - у яго стаўкі вялікія. Для яго страта ўлады - гэта страта жыцця. Але я не думаю, што ягоныя самыя бліжэйшыя сябры-бізнэсоўцы Кавальчук, Ратэнбэрг і Цімчанка не тое, што гатовыя, яны ў жаху ад такога развіцця падзей.

Зацыкленасць Пуціна на ўладзе і боязь яе страты прымаюць вострую паранаідальную форму, якая не падзяляецца большасцю расейскага палітычнага класа. Так, яны любяць пагаварыць пра веліч Расеі, палаяць Захад. Але яны ўсімі каранямі звязаныя з гэтым самым Захадам: там у іх дамы, дзеці атрымліваюць адукацыю, праходзяць медабслугоўванне і агулам прытрымліваюцца заходняга стылю жыцця.

У апошнія месяцы жыцця таварыш Сталін таксама сышоў з розуму. Ён рыхтаваўся да трэцяй сусветнай вайны, рыхтаваў зачыстку наменклатуры, вялікі яўрэйскі пагром, што не выклікала захаплення ў акружэння. Тады набліжаны круг знайшоў спосаб спыніць яго.

Цяпер у асяроддзі Пуціна няма такога чалавека, але ў іх ёсць іншая магчымасць: плюнуць на ўсё, сесці ў самалёт і паляцець у Англію. Таму цяжка ўявіць, што ў кагосьці хопіць духу супярэчыць Пуціну. У той жа час іх настрой, расчараванасць ў лідэры ўплывае на эфектыўнае функцыянаванне дзяржавы, а гэта будзе спрыяць развалу эканамічных і палітычных структур.

- Ваш прагноз - колькі часу здольная пратрымаюцца эканоміка Расеі пад ціскам санкцый?

- Самую кваліфікаваную ацэнку даў амерыканскі эканаміст Андрэас Аслунд. Ягоны аналіз паказаў, што сродкаў, якія можна выкарыстоўваць для выканання сацыяльных абавязанняў, забяспечваць стабільнасць бюджэту, хопіць, у лепшым выпадку, да сярэдзіны наступнага года. Але трэба памятаць, што большасць эканамістаў сыходзіць з арыфметычных падлікаў, забываючы, што эканоміка - гэта навука аб паводзінах людзей, якія могуць дзейнічаць істэрычна або панікаваць. Да прыкладу, вываз капіталу з Расеі сёлета чакаецца ў межах $150 млрд.

- А як жа амністыя капіталу, якую паабяцаў Пуцін?

- Ні адзін нармальны чалавек, які прыклаў столькі намаганняў, каб вывезці капітал, назад яго не павязе. Гэта яшчэ адна ілюстрацыя глупства і разрыву з рэальнасцю. У нас няма інстытута прыватнай уласнасці, да любога алігарха можна прыйсці і ўсё забраць, гэта адбываецца цягам 15 гадоў.

Пуцін выдатна разумее, што нічога добрага ў эканамічным плане прадэманстраваць у краіне немагчыма. Таму ён раздзімае антызаходнюю істэрыю да нябачаных маштабаў, як гэта было ў ягоным апошнім звароце: усе эканамічныя цяжкасці - гэта інтрыгі ворагаў, мы рускія - у нас асаблівы генетычны код, мы цярплівы народ...

- І што далей? Масавыя пратэсты?

- Масавыя пратэсты будуць спыненыя масавымі арыштамі. Уся Масква і Пецярбург ведаюць, што ёсць спіс з трох тысяч чалавек, якія павінны быць інтэрнаваныя (затрыманыя і выдвараныя) для прадухілення пагрозы вулічных беспарадкаў.

- Мірная змена ўлады ў Расеі магчымая?

- Усе дыктатары рана ці позна паміраюць. Гэта залежыць ад масы абставінаў. Напрыклад, ад настрою начальніка службы аховы. Зразумела, пра свабодныя выбары гаворка ўжо не ідзе, так як Пуцін на іх пацерпіць паразу. Палітычнае жыццё ў класічным сэнсе слова даўно выключанае, так што гэты рэжым не сыдзе ў выніку арганізаванага выбарчага працэсу.

Аўтарытарныя рэжымы сыходзяць у выніку камбінацыі двух з'яў: масавых пратэстаў на вуліцах і расколу элітаў. Падчас апазіцыйных выступленняў у нас было дастаткова людзей на вуліцах - 100-200 тыс. Але калі б быў раскол унутры верхавіны, на наступны дзень выйшлі б 500 тыс чалавек.

Справа ва ўнікальнай згуртаванасці расейскай эліты - яны могуць ненавідзець адзін аднаго, але трымацца за гэтую ўладу таму, што звязаны агульным паходжаннем, злачынствамі і спосабамі ўзбагачэння. Пуцін для іх абарона ад народа: маглі б выступіць супраць яго, ён бы зваліўся, але на наступны дзень было б маса пытанняў ужо да іх. Я маю на ўвазе, так званых, сістэмных лібералаў: Чубайса, Дварковіч, Валошына, Прохарава, асяроддзя Мядзведзева. Гэта значыць па ўсіх законах развіцця і падзення аўтарытарных рэжымаў у 2011-2012 гадах расколу ўнутры сістэмы не было. Больш за тое, гэтыя сістэмныя лібералы зрабілі ўсё, каб накіраваць апазіцыйны рух у патрэбнае для іх рэчышча (давайце ўплываць на ўладу, а не валіць яе). Гэта значыць стандартная форма падзення рэжыма не адбылася. А цяпер гэта ўжо бессэнсоўна, рэжым будзе падаць жорсткім спосабам.

- Вы верыце высокім рэйтынгам падтрымкі палітыкі цяперашняй расейскай улады?

- Не, вядома. Нейкая частка насельніцтва была натхнёная далучэннем Крыма, гэта выклікала нейкі энтузіязм, але і ён праходзіць. Уявіце, вы, былы савецкі чалавек, сядзіце ў кватэры, вам тэлефануе невядомы і пытаецца: вы за Пуціна ці супраць? Ды ўвесь 100-гадовы генетычны досвед падказвае, што бяспечней сказаць «так». У Чаўшэску рэйтынг быў 94% за два дні да таго, як яго разам з жонкай як сабак расстралялі ля плота.

У вострай палітычнай сітуацыі ўсё імгненна змяняецца. Вырашае актыўная меншасць. Досвед маршу свету ў падтрымку Украіны і мітынгу ў падтрымку так званай Наваросіі паказвае, што актыўнае праўкраінская меншасць у Маскве больш актыўная антыўкраінскай меншасці.

- Апошнія баі ў Грозным - гэта што было?

- Яшчэ адзін знак Пуціну. Навіна апынулася на першых палосах газет толькі таму, што напад адбыўся ў Грозным. А наогул гэта штодзённая практыка па ўсім Каўказе. Для Чачні падобныя інцыдэнты не характэрныя таму, што баевікі на чале з Кадыравым там даўно перамаглі. Ён мае незалежнасці больш, чым Дудаеў і Масхадаў маглі марыць. Фармальна заяўляе аб сваёй лаяльнасці да Масквы, часам выконвае даручэнні, напрыклад, накіроўвае баевікоў ва Украіну.

- Вас не называюць на радзіме нацыянал-здраднікам, не абвінавачваюць у антынароднай дзейнасці?

- Мяне нават судзілі ў 2009 годзе. Гэта быў першы працэс па новым законе аб экстрэмізме. Тады суд мяне апраўдаў, гэта была маленькая перамога свабоды слова. Пуцін вельмі рацыянальны, ён абірае кропкавыя ўдары па пазіцыях. А масавыя рэпрэсіі будзе праводзіць тады, калі падумае, што сацыяльныя хваляванні набліжаюцца.