Барыс Жаліба: Падатак на валюту не спыніў дэвальвацыю

Падзенне беларускага рубля працягнецца.

Сёння стала вядома аб паніжэнні падатку на куплю валюты з 30% да 20%. Пры гэтым, рэальны курс даляра вырас да 11.800 рублёў. Што адбываецца з курсамі валют, навошта такія хітрыя маніпуляцыі і дзе старая добрая звычайная дэвальвацыя? Эканаміст Барыс Жаліба патлумачыў charter97.org навошта гэты падатак ўвялі, ці дапамог ён беларускай эканоміцы застацца на плыву і распавёў пра тое, што з курсамі будзе далей.

- Першапачатковае ўвядзенне 30% -га падатку на куплю валюты - пастанова няўдалая. Трэба было пачынаючы з лета - пачатку восені рабіць паскораную дэвальвацыю беларускага рубля нармальным чынам. Не старацца дагнаць дэвальвацыю расейскага наогул! Гэтыя «нажніцы» трэба было паменшыць. Але паколькі гэтага не рабілася, была прынятая пастанова, якая цяпер усім шкодзіць. У першую чаргу, вядома ж, імпарцёрам: ім даводзіцца набываць валюту даражэй. Адбылося гэта адразу, і гэта вядзе да росту коштаў на імпарт. Акрамя гэтага, няма карысці і для экспарцёраў, паколькі ім таксама даводзіцца прадаваць ужо палову выручкі, прычым прадаваць па нізкім кошце. А многія з іх з'яўляюцца адначасова і імпарцёрамі, і ў некаторых выпадках яны вымушаныя купляць сваю ж валюту па больш высокай цане.

Каб згладзіць мінусы гэтай няўдалай пастановы, новы старшыня Нацбанка пастанавіў паступова адысці ад гэтага падатку, таму яго цяпер знізілі з 30% да 20%. Думаю, пазней падатак будуць зніжаць яшчэ раз. Хутка яго зробяць 9%, і ў выніку прыбяруць наогул. Я мяркую, што адысці ад гэтага недарэчнага збору - гэта правільная пастанова з боку Нацбанка. Паступова мы пяройдзем да нармальнай дэвальвацыі. На пунктах абмену ў нас будуць стаяць нармальныя каціроўкі: курс продажу будзе меншы курсу куплі, як гэта было заўсёды.

- Па меры таго, як падатак будуць зрэзаць, рэальны курс даляра працягне рост, правільна?

- Натуральна. Ён ужо расце на біржы. На сённяшніх таргах даляр падскочыў адразу на 7%. Гэта значыць, усе курсы выраўнуюцца, калі падатак паволі прыбяруць.

- Дык навошта было наогул яго ўводзіць, калі ён толькі ўсім нашкодзіў і ад дэвальвацыі не выратаваў?

- Тут комплекс прычын. Спачатку трымалі плаўную дэвальвацыю. А калі падзеі ў Расеі сталі развівацца такім чынам, што ад плаўнай трэба было пераходзіць да паскоранай, гэтага зроблена не было. Вось і прыдумалі гэты недарэчны падатак у спробах выправіць сітуацыю.

- Ну і як, дапамог гэты падатак хоць трохі агулам?

- Ён збіў ажыятаж куплі наяўных даляраў насельніцтвам і збіў ажыятаж куплі безнаяўных даляраў на біржы. Але нармальная дэвальвацыя падтрымлівае экспарцёраў, а такая ім толькі нашкодзіла. Таму што выдаткі ва ўсіх выраслі, а плюс яшчэ да 15 студзеня зафіксавалі цэны. Гэта па бізнэсу ўдарыла з двух бакоў. Бізнэс апынуўся цяпер у крытычным становішчы - і гэта трэба тэрмінова выпраўляць.

- Ці можа ажыятаж на валюту вярнуцца па меры росту курсу валют і памяншэння падатку?

- Ён і не спадаў. Але трэба, каб 30% - ны збор прыбралі плаўна. І калі гэта зрабіць атрымаецца, то наяўныя даляры праз пэўны час павінны з'явіцца, яны ўжо і цяпер з'яўляюцца. А ўжо як будзе далей - гэта залежыць ад нашага экспарту і вонкавых запазычанняў, якія ў нас ужо сёння на парадку дня, і яны могуць быць у нас толькі ад Расеі. Усё гэта паўтараецца спачатку, як кожны год. Я спадзяюся, мы не запоўзём у такой валютны крызіс, які быў у 2011 годзе. У нейкі крызіс мы ўжо ўпаўзлі, але ён пакуль не такі маштабны.

Фота: «Радыё Свабода»