Турэмныя замкі адстаўнога дыктатара

Дарогі Усходу непрадказальныя.

Ратавальнікі вызвалялі зняволеных. За трыццаць кіламетраў ад Дамаска. Яны ўвайшлі ў адну з самых страшных у гэтай няшчаснай краіне турму Сэдная. Усе вязніцы там жудасныя. Але гэтая асаблівая. Тут фантазія высокага садыста разгулялася на поўную моц. Кіраўнік, які атрымаў еўрапейскую адукацыю, а ў дадатак і самую гуманную прафесію лекара, цудоўна разумеў, што ён даручаў падначаленым у распаленых пясках пабудаваць і для каго. Тут павінны былі сядзець яго заклятыя ворагі. Не якія-небудзь асаблівыя - высокапастаўленыя і да таго ж магутныя, а самыя звычайныя. Менавіта тыя, хто проста яго ненавідзеў.

У горад у той дзень уваходзілі ўзброеныя атрады. Войскі, якія павінны былі абараняць свайго нязменнага кіраўніка, разбягаліся і бясследна знікалі. Баевікі займалі рэзідэнцыю Башара Асада. За імі следам ужо ўрываліся туды марадзёры і цягнулі ўсё, што траплялася пад руку. На вуліцах і плошчах збунтаванай сталіцы натоўп зрываў з пастаментаў помнікі заснавальніку ненавіснага рэжыму. Хтосьці на радасцях паліў у паветра. А сваякі зняволеных турмы Сэдная кідаліся па горадзе ў пошуках прафесійных ратавальнікаў.

Бо збеглы дыктатар быў хітры і ашчадны, і ўсё прадугледзеў. З гэтай турмы ніхто б жывым не выйшаў. Наглядчыкі, уцякаючы, заблакавалі ўсе электронныя замкі. А тут яшчэ выявілася, што пад гэтым сховішчам яшчэ некалькі падземных паверхаў. Тамака камеры. І калі да іх не змогуць прабіцца, вязні проста задыхнуцца. Патрэбныя былі не проста рашучыя людзі, а прафесіяналы, якія ўмеюць праходзіць нават скрозь бетонныя сцены. А дзе знайсці іх у горадзе, ахопленым вар'яцтвам раптоўнай свабоды?

Турма прыткнулася да пустынных узгоркаў і прыкмет жыцця не падавала. І хто сказаў, што гэта адно з самых жудасных сховішчаў садысцкага рэжыму. Несамавіты, прысадзісты будынак. Такім і павінна быць сховішча адмысловых таямніц і вар'яцкіх зверстваў паталагічнага рэжыму. Непрыкметнае стварэнне няўрымслівай дыктатарскай думкі. Беспрасветнае і глухое. Быццам усё яму нізашто.

Вось толькі патрэбных людзей, здольных прыйсці на дапамогу асуджаным, нават у хаосе раптоўнага пералому знайсці ўсё ж удалося. З’явіліся першыя вызваленыя. І пачала размотвацца паступова жудасная гісторыя турмы Сэдная. У інфармацыйную прастору траплялі ўсё новыя і новыя сведчанні дзікіх зверстваў рэжыму, які так доўга і настойліва стараўся ўявіць сябе свету сапраўды народным.

А як жа інакш, калі на апошніх прэзідэнцкіх выбарах за нязменнага Башара Асада прагаласавала, паводле яго версіі, 95 адсоткаў выбарцаў. Народ і партыя адзіныя. Як і належыць у самай шчаслівай краіне. Каб убачыць гэты цуд яднання народа і ўлады, сюды ўжо з усіх бакоў свету хлынулі паломнікі. І не важна, што ўсе яны са зброяй. Дарогі Усходу непрадказальныя.

А ў турме Сэдная ўсё ішло сваёй чаргой. Тут не толькі адбывалі тэрмін асуджаныя. У гэтых жалезабетонных хованках ліквідавалі тых, каго лютая ўлада асабліва баялася. Што тут рабілася, першыя вызваленыя нават не адважваліся расказваць. Можа, проста не знаходзілі слоў. Кажуць, што толькі за адно дзесяцігоддзе тут было павешана больш за 30 тысяч вязняў.

Калі ратавальнікі прабілі першае жалезабетоннае перакрыцце, у адной з камер знайшлі глыбокага старога. Потым выявілася, што сядзеў ён тут амаль сорак тры гады. У гэты засценак кінуў яго яшчэ тата цяперашняга садыста - той самы кіраўнік краіны і ўлюбёнец народа, чые статуі зрыналі цяпер з пастаментаў падданыя яго свавольнага спадчынніка. Зразумела, вязень з неймаверным турэмным стажам для лютага бацькі і яго сына быў страшным злачынцам і парушальнікам святых асноў. У тыя дні, калі Асад-старэйшы труціў газамі гараджан паўсталага Хомса, гэты чалавек, тады яшчэ вайсковы лётчык, адмовіўся бамбіць горад. А таму ён ніколі не выйшаў бы на волю.

У лёсах зняволеных гэтай жудаснай турмы адбілася столькі праяў першабытнай злосці і няўяўнага падступства разнастайных улад, створаных за гады кіравання дынастыі Асадаў, што на іх фоне згаслі б нават злачынствы неўтаймаваных кіраўнікоў сярэднявечча. У падступстве і жорсткасці тых гісторыкі часам усё ж прасочваюць хаця б нейкую смутную мэту. А ў гэтых нічога такога няма. Пасрэдная злосць. Проста ашалелі. А дэспатам усё дазволена.

У адной з раскрытых камер насустрач ратавальнікам выйшла жанчына. Не адразу ў прыцемках можна было заўважыць, ці ёсць там нехта яшчэ. Але праз хвіліну выбегла адтуль дзіця. А чаму дзівіцца? Можа, гэта звычайная сентыментальнасць карнікаў. Проста надумалі злачынцу не разлучаць з яе малым. Або дзіця з мамай. Павінна ж у гэтым лютым свеце быць хаця б нікчэмная прастора, дзе дабро перамагае. Няхай нават у гэтай асадаўскай турме з яе электроннымі замкамі.

Хлопчык быў яшчэ зусім маленькі. Як тым высветлілася, чатырохгадовы. Ён стаяў на парозе, спрабуючы нешта зразумець. Людзі за межамі камеры былі не падобныя да звыклых яму наглядчыкаў. А іншых у ягоным жыцці пакуль яшчэ не бывала. І ён усё спрабаваў зразумець, якая небяспека тоіцца ў гэтым раптоўным парушэнні парадку. Хтосьці з ратавальнікаў апамятаўся першым. І прамовіў нягучна два найпрасцейшыя словы: «Уцякай! Уцякай!»

Куды вочы глядзяць. Абы прэч з гэтай турмы. З гэтай краіны. З гэтай планеты.

Уцякай!..

Уладзімір Халіп, спецыяльна для сайта Charter97.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com