Хросны бацька

Назваўся хросным палітвязня - лезь у наша пекла.

Ведаеце, хто быў самым вядомым у Еўропе палітвязнем пасля Плошчы-2010? Не Уладзімір Някляеў, не Мікола Статкевіч, не Андрэй Саннікаў. Самым вядомым беларускім палітвязнем быў Зміцер Бандарэнка. Таму што яго сімвалічным хросным быў дэпутат Еўрапарламента Марэк Мігальскі.

Сімвалічныя хросныя з ліку заходніх парламентарыяў - выдатная ініцыятыва нямецка-швайцарскай праваабарончай арганізацыі "Libereco - партнёрства за правы чалавека". Яна з'явілася менавіта пасля 19 снежня 2010 года, калі ў турмы кінулі сотні чалавек, а дзясяткі былі прысуджаныя да рэальных тэрмінаў. “Шэфства” над Зміцерам Бандарэнкам узяў польскі дэпутат Марэк Мігальскі. Паводле закону жанру далей напрошваюцца словы: "і тут такое пачалося..." Таму што яно сапраўды пачалося.

Зміцер быў хворы. Яго чакала складаная аперацыя на хрыбце, ад якой залежала не толькі магчымасць і далей нармальна перамяшчацца, але і жыццё. У СІЗА КДБ тры месяцы яго адмаўляліся везці на кансультацыю да неўролага. Мігальскі крычаў пра гэта на ўвесь свет - у інтэрв'ю, у кожным выступе на пасяджэннях Еўрапарламента і польскага Сэйма. Ён рэгулярна звязваўся з сям'ёй Змітра - жонкай і дачкой - і даваў справаздачу аб тым, што ён зрабіў і што плануе далей. Ён заваліў ДВП, МУС і іншыя інстанцыі заявамі, якія дубляваў у прэсе. Аб стане здароўя Бандарэнкі ведаў, мабыць, кожны еўрапейскі палітык. І да Мігальскага далучаліся - пачыналі казаць пра тое ж у сваіх парламентах.

Марэк змагаўся за Бандарэнку гэтак жа адчайна, як жонка Змітра Вольга і дачка Юлія. Ён стварыў сайт, на якім збіраліся подпісы за вызваленне Змітра. У жніўні 2011 года Мігальскі спрабаваў прыехаць у Беларусь і збіраўся дамагчыся допуску ў калонію да Бандарэнкі, але рэжым забараніў яму ўезд - звычайная гісторыя. Дэпутат вылучыў Змітра Бандарэнку на прэмію Сахарава, што прыцягнула яшчэ больш увагі да стану Змітра і сітуацыі ў Беларусі. І няхай у тым 2011 годзе прэмію Еўрапарламента атрымалі актывісты “Арабскай вясны”, - дзякуючы намаганням Марэка Мігальскага сітуацыя ў Беларусі не сышла ў цень на фоне агню рэвалюцый на Усходзе. Магчыма, у тым ліку дзякуючы яму Зміцер застаўся жывы і не стаў інвалідам.

У працы Марэка Мігальскага не было ніякага подзвігу ці чагосьці асаблівага - ён проста рабіў менавіта тое, што і павінен рабіць сімвалічны хросны беларускага палітвязня.

Цяпер у Беларусі тысячы палітвязняў. Зразумела, што на ўсіх, хто сядзіць, не набярэшся дэпутатаў, але на сённяшні дзень больш за 400 парламентарыяў з розных краін Еўропы сталі сімвалічнымі хроснымі беларускіх палітвязняў. Чатыры сотні еўрапейскіх дэпутатаў - няўжо яны не сіла? Сіла. І калі скажуць разам, хорам, калі выгукнуць прозвішчы сваіх хроснікаў – пачуюць усе.

Але выраз “сімвалічны хросны” сам стаў сімвалічным. Ёсць сотні палітвязняў, чые прозвішчы не ведаюць нават у Беларусі, не гаворачы ўжо пра свет. Пры гэтым у іх ёсць тыя самыя сімвалічныя хросныя. Фатаграфія з аркушам паперы з надпісам "#WeStandBYyou" для сайта Libereco, уласных сацсетак і радкі ў рэзюмэ - гэта, вядома, таксама вельмі важна і кранальна. Кожная праява ўвагі да беларускіх палітвязняў заўсёды выклікае падзяку. Але з аркушам можна сфатаграфавацца і проста так, не беручы на сябе ніякіх абавязкаў. А калі ўжо назваўся хросным - лезь у наша пекла.

Закідвай патрабаваннямі ўсе дзяржаўныя інстанцыі. Пагражай ім карамі нябеснымі. Кары нябесныя ў 99 адсоткаў выпадкаў не спрацуюць, але ў адным - могуць. Які-небудзь пракурор раптам сцяміць, што дзіцятка хоча ў Еўропе вучыцца, і на ўсялякі выпадак выканае свае наглядныя абавязанні. Патрабуй доступу да палітвязняў адвакатаў, дыпламатаў, Чырвонага крыжа. Патрабуй сустрэч з беларускімі чыноўнікамі. Закідвай ад душы. Шум такога кшталту можа здавацца бессэнсоўным на першы погляд, але можа і выратаваць нечае жыццё.

Не зразумейце няправільна: я бясконца ўдзячная кожнаму, хто хаця б слова “Беларусь” прамаўляе на фоне свету ў вайне. Але 400 еўрапейскіх парламентарыяў, аб'яднаных адной ініцыятывай, не сумняваюся, могуць значна большым.

Тым больш што іх у гэтую ініцыятыву не прысуд якога-небудзь суддзі Кацэра адправіў.

Ірына Халіп, адмыслова для Charter97.org