Вечныя тры працэнты
38- 11.06.2025, 16:58
- 30,128
Чарговы візіт Лукашэнкі на кінастудыю «Беларусьфільм» зрабіў некалькі адкрыццяў.
Свайго кіно ў Беларусі няма. Няма даўно і, відавочна, не прадбачыцца. Але выніку Лукашэнка патрабуе. Праўда, не ўдакладняе, якога менавіта. Ці то прыбытковасці кінастудыі, ці то мабілізацыі даручанага яму народам шляхам чароўнага экраннага ўздзеяння. З упэўненасцю можна сказаць толькі пра тое, што грошай на кіно ў краіне няма, а траўма 2020-га года ў самога Лукашэнкі баліць, і не расчухваць яе не атрымліваецца, піша planbmedia.io.
Вечныя тры працэнты
Ад сур’ёзнага прачуханцу чыноўнікаў выратавала тое, што ўсе профільныя «прызначэнцы» — зусім свежыя. Самы "старажыл" — міністр культуры Руслан Чарнецкі - атрымаў партфель у снежні 2024-га года.
Візіт пачаўся з пытання Лукашэнкі віцэ-прэм'ерцы Наталлі Пяткевіч (прызначаная 22 траўня 2025-га года):
- Што, так дрэнна зусім тут?
- Трэба дапамагаць.
- Што значыць "дапамагаць"? У чарговы раз?
«Заўсёды», - хочацца працытаваць несмяротную фразу Северуса Снэйга.
Пяткевіч прыйшлося тлумачыць, што да кіраўніцтва гэтай сферай прыйшлі новыя людзі і ёсць пытанні, якія яны самі не развяжуць, нават чыста ў гаспадарчым плане. Да размовы падключыўся кіраўнік Адміністрацыі Лукашэнкі Дзмітрый Круты, адзначыўшы, што гэта дазволіць знізіць выдаткі. Маўляў, у іх жа ўсё на балансе вісіць.
- Ну колькі разоў можна дапамагаць? Яны ж фактычна вісяць на плячах у дзяржавы. Зыходзячы з той нават даведкі, якую камітэт і ты падрыхтавалі. (У апублікаваным «Пулам першага» відэа чутная рэпліка Крутога аб тым, што «Беларусьфільм» акупляецца ўсяго на 3 адсоткі, у тэкставай версіі гэтай фразы няма). А навошта ім працаваць?... За апошнія некалькі гадоў гэта трэція «новыя людзі». І мы ўсе дапамагаем, — абурыўся Лукашэнка.
Грошай няма, але зрабіце прыгожа
Ён не выключыў магчымасці фінансавай падтрымкі, запатрабаваўшы эфектыўнасці і аддачы, каб на выхадзе было якаснае запатрабаванае кіно. «Сучасна павінна быць. Патрэбна дынаміка пэўная. Гэта маё меркаванне», - шырокім мазком пазначыў Лукашэнка. І нават абяцаў да вераснёўскай прэм'еры паглядзець новае дзецішча «Беларусьфільма» фільм «Класная» 24-гадовага беларускага рэжысёра Кірыла Халецкага.
У параўнанні з сапраўднымі дыктатарамі (а пра сваю карысную дыктатуру Лукашэнка ўспамінаў і перад кінаакторамі) ён адкрыта недапрацоўвае. Да прыкладу, Сталін «паслядоўна і планамерна праграмаваў будучыя кінафільмы, звязваў іх з сучаснымі палітычнымі задачамі». Гэта значыць браў гатовую постаць у гісторыі, якая магла быць ўтылітарна карысная з пункту гледжання сучаснай палітычнай сітуацыі і ідэйнай барацьбы (Іван Грозны, Аляксандр Неўскі, Сувораў, Кутузаў), і дапрацоўваў пад патрабаванні часу.
«Мовай статутаў гарнізоннай і каравульнай службы, ва ўласцівым яму бюракратычным стылі - вылучаючы асобныя пункты і параграфы — Сталін пісаў цыдулкі асобам, якія ўзначальвалі ў розныя гады савецкі кінематограф: якія канкрэтныя змены ўнесці ў замоўлены сцэнар, якім павінен быць вобраз таго ці іншага кінагероя. Нараджалася нарматыўная эстэтыка нашага кінематографа», - піша гісторык Анатоль Латышоў.
І калі ў нас на парадку дня масавыя рэпрэсіі, то і кіно павінна забяспечваць атмасферу падазронасці, «звыш увагі» ў дачыненні да «ворагаў народа».
Цяпер прамыя ўказанні ў дапрацоўцы сцэнару ад Лукашэнкі, мабыць, не прадугледжаныя. Ён абышоўся патрабаваннем працэс падрыхтоўкі кадраў, кінавытворчасці і выдачы сродкаў «жалезна браць на кантроль». «Вось табе рубель-вярні два», - сфармуляваў галоўны кіназамоўца і эканамічны прынцып.
«Глядзець няма чаго!»
«Глядзець проста няма чаго! - паскардзіўся Лукашэнка. - Канчаткова страчаныя сямейная, юнацкая і дзіцячая аўдыторыі». І адзначыў, што для большасці беларусаў айчыннае кіно скончылася «Жніўнем 44-га...» і «Брэсцкай крэпасцю». Гэта значыць фактычна - усё ж такі фільмам Міхаіла Пташука 2001 года, бо "Брэсцкую крэпасць" здымаў расейскі рэжысёр.
Цікава, што Пташук, які загінуў у 2002-м годзе, таксама ўспамінаў, наколькі глыбока апускаліся ў кінапрацэс кіраўнікі рэспублікі: першыя сакратары ЦК Кампартыі БССР, і Кірыл Мазураў, і Пётр Машэраў, нават працоўныя матэрыялы карцін глядзелі. Пташук успамінае, што Машэраў бачыў усё выпушчанае тады «Беларусьфільмам». «Ён хадзіў па майстэрнях мастакоў, размаўляў з пісьменнікамі і рэжысёрамі... далей і зусім унікальны факт. У Беларусь запрасілі Элема Клімава здымаць «Ідзі і глядзі». Машэраў, першы сакратар ЦК КПБ, кандыдат у члены Палітбюро, садзіцца разам з рэжысёрам у свой гелікаптэр і два дні лётаюць, падшукваючы месца для здымак».
Цяпер- і труба ніжэйшая, і дым радзей. Халецкі расказаў Лукашэнку, што фільм «выдатны» — пра маладую настаўніцу, якая паехала паводле размеркавання ў аграгарадок і становіцца класным кіраўніком у 11-класнікаў. «Атрымліваецца вельмі добрае, светлае, жыццёвае кіно. Міністэрства адукацыі курыруе гэты праект, дапамагаюць нам», - распавёў рэжысёр.
Лукашэнка сказаў, што знаёмы са зместам кінастужкі, і даў адзіную параду, каб жыццё ў аграгарадку было належным чынам адлюстраванае, бо яно адрозніваецца ад, напрыклад, менскіх рэалій. «Каб тут кантрасту не было, што ў мазгах Менск, а здымаеш ты аграгарадок», — даў наказ ён.
Куды больш эмоцый выклікалі ў Лукашэнкі так і не перажытыя ім падзеі 2020-га года.
Гэта ён, хворы зуб
Ён нагадаў, як павялі сябе асобныя дзеячы культуры. «Чаго там думаць, ён паказаў, хто ёсць хто. І вы былі наперадзе. І што, калі б не вытрымалі ў 2020 годзе? Мы б ваявалі... ды не ваявалі, нас бы не было даўно! Вы бачыце, што ва Украіне робіцца. Нас бы тут не было», - падкрэсліў Лукашэнка.
«Я не хачу вас усіх агулам вінаваціць. Вы людзі эмацыйныя, я таксама. Але эмоцыі часам трэба выкарыстоўваць на карысць справы. І хаваць іх далей да пары да часу. Не спяшаецеся. Куды вы спяшаецеся? Фільмы рабіць вы не спяшайцеся, а вось выскачыць на вуліцу ў кароткіх спадніцах — гэта вы маглі, і ўсіх гвалтавалі там», — вельмі эмацыйна заявіў ён.
Але здымаюць пра 2020-ы пакуль зусім іншыя беларусы. Унутры краіны ахвочых рызыкаваць не патрапіць у настрой галоўнага кінаглядача няма.
Ахвотных глядзець афіцыйныя кінашэдэўры таксама, зрэшты, няма. «І не трэба мне з вашага боку распавядаць, як вы «ірванулі» ў працы з гледачом і арганізавалі прагляды для працоўных калектываў, — удакладніў Лукашэнка (да прыкладу, у 2023-м беларусаў масава заганялі на шэдэўр «На другім беразе», зняты расейскім рэжысёрам на «Беларусьфільме»). - Добра, няма акупнасці на ўнутраным рынку - мы насельніцтвам, рынкам, як прынята казаць, невялікая краіна (хоць усе гаворым аб рынку, а жыць у рынкавых умовах не хочам). Прыбытак ад пракату атрымаць складана, хоць калі вырабіць добры фільм, я ўпэўнены, што і тут мы атрымаем прыбытак. Але мы сваё прадаць за мяжу не можам. Таму што няма чаго. Ды і канкурэнцыя сур'ёзная».
І ў гэтым праблема. Вельмі б Лукашэнку тут спатрэбілася «жалезная заслона» савецкага ўзору. Каб і народ – аматар кіно, і глядач не разбягаўся нікуды ні ў прамым, ні ў пераносным сэнсе.
Прыкладна такі шлях Лукашэнка і азначыў, панаракаўшы, што грошы з яго патрабуе «ўжо восьмая ці дзявятая каманда». «І мы ўвесь час пад новую каманду выдавалі грошы. І што? Таму пастанова адна. Не крыўдуйце, я вобразна скажу, вы вобразы любіце: калючы дрот вакол (я так сялянам некаторым кажу), 320 чалавек ёсць — вырабляеце за гэтым дротам што хочаце, гэта ваша справа. Галоўнае, каб ідэалагічна вы правільна выбудоўвалі», - сказаў ён.
Так што першая шарашка ў лукашэнкаўскай Беларусі можа быць кінематаграфічнай. У прынцыпе, калі кінематаграфістаў абнесці калючым дротам, а гледачоў заганяць у залы губазікам — можна і аддачу якую-ніякую забяспечыць. Яшчэ б ютубы ўсякія забараніць, і зусім добра.
І бульбінка на торце
Відэа з учорашняга візіту Лукашэнкі на «Беларусьфільм» увесь дзень ішлі шчыльнай плынню. І так, вы будзеце смяяцца, але ён усё ж такі зноў сказаў пра бульбу. І высветлілася - гэта дыверсія! (А мы ледзь не падумалі, што звычайная эканамічная памылка). «Бульбы хапала, але дзесьці прытрымалі, каб паказаць, што прэзідэнт у цэнаўтварэнне ўмяшаўся, таму вось вынік. А калі з кайданкамі прыйшоў, на стол паклаў - бульба з'явілася», - заявіў Лукашэнка.
Імя адчайнага героя не названае. І вось што ты будзеш рабіць з гэтым народам: пяць гадоў рэпрэсій, а беларускія партызаны праводзяць пад носам ва ўладаў вялікую бульбяную аперацыю... чым не сюжэт для блокбастара?
Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe
Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com
