Лукашэнка, паглядзі на Іран

У абедзвюх краін ёсць нешта агульнае.

Мабыць, самымі папулярнымі ў апошнія дні ролікамі ў інтэрнэце сталі шматлікія відэа, знятыя мабільнымі тэлефонамі ў Іране. Асабіста для мяне найбольш красамоўным стала нават не відэа, а галасы на фоне выбухаў. На гаўбцы тэгеранскай кватэры нейкі мясцовы жыхар здымае на тэлефон выбухі яго роднага горада. У глыбіні кватэры плача жанчына. Ён суцяшае яе і кажа, што ўсё будзе добра. А потым гучна крычыць: «Смерць Хамэнэі!» Не Масаду, не «ізраільскай ваеншчыне», а Хамэнэі.

Насамрэч, як ні дзіўна гэта гучыць, у Беларусі і Ірана ёсць нешта агульнае. Не толькі дыктатура - яе змест як раз сістэмна адрозніваецца. У Іране дыктатура тэакратычная, у Беларусі - персаналісцкая. Іран кішма кішыць аятоламі, якія заганяюць людзей за калючы дрот, а ў Беларусі дрот нацягваюць бязмоўныя стварэнні на загад аднаго-адзінага некіраванага грамадзяніна. Усё, здавалася б, па-рознаму, але ёсць і вельмі важная агульная рэч. Гэта - загнаная глыбока ўнутр кіпячая нянавісць народа.

Іранскія пратэсты па ступені натхнення і эмоцый не саступалі беларускім. І забівалі да смерці таксама і там, і тут - забойствы Махсы Аміні ў Іране і Рамана Бандарэнкі ў Беларусі выклікалі толькі ўзмацненне нянавісці. Розніца была хіба што ў тым, што ў Іране можна быць не толькі забітым на акцыі пратэсту, але яшчэ і пакараным за ўдзел у ёй. І тым не менш дзясяткі тысяч іранцаў выходзілі на вуліцы сваіх гарадоў - супраць улады аятол, супраць абавязковага нашэння хіджабаў, супраць беззаконня сілавікоў.

Іранскія пратэсты шмат гадоў ідуць хвалямі. Некалькі гадоў таму я пазнаёмілася з журналісткай Масіх Алінеджад, якая была вымушаная ўцякаць з краіны. Зрэшты, яе голас у эміграцыі стаў толькі гучнейшым. Гэта Масіх прыдумала акцыю «Мая таемная свабода»: іранскія жанчыны фатаграфаваліся без хіджабаў і дасылалі ёй свае фатаграфіі і відэа. А мужчыны на знак салідарнасці са сваімі жонкамі і сёстрамі фатаграфаваліся ў хіджабах. Факт: у Масіх Алінеджад падпісчыкаў больш, чым ва ўсіх іранскіх аятолаў, разам узятых, - пры тым, што яна не акторка ці мадэль, не лідарка апазіцыі ці нобелеўская лаўрэатка. А нядаўна Масіх расказвала, што адзін з аятолаў заявіў на тэлевізіі, што тых, хто дасылае ёй відэазапісы, будуць саджаць у турму на дзесяць гадоў. Зусім як у нас: «дзясятку» за перасылку відэа нядобранадзейнаму медыя атрымаць лягчэй лёгкага. Пасля серыі пакаранняў смерцю пратэсты ў Іране апынуліся загнаныя глыбока пад асфальт, як і ў нас, але і нянавісць пад гэтым асфальтам кіпіць так, што ў кожны момант можа прарвацца.

І яшчэ адна агульная бяда беларусаў і іранцаў – гвалтоўнае вытраўленне кіраўнікамі чужой ім культурнай і гістарычнай спадчыны. Беларуская ідэалогія звар'яцела на партызанах і БССР, адмаўляючы ўсё, што было раней. Міцкевіч і Касцюшка нібыта і не маюць ніякага дачынення да нашай гісторыі і культуры. Шляхта - ідэалагічна чужая, а таму не заслугоўвае нават згадкі. Вялікае княства Літоўскае – увогуле нейкая шкодная гісторыя, са Статутам, які быў дэмакратычнай Канстытуцыяй, так што тут увогуле без варыянтаў. Была гераічная партызанская барацьба - і дастаткова вам для гісторыі краіны, вывучайце і праслаўляйце. Гэтак жа іранскія аятолы робяць выгляд, быццам да ісламу на тэрыторыі Ірана нічога не існавала. Яны адмаўляюць Ахеменідаў і Селеўкідаў, Парфянскае царства і Сасанідскую імперыю. У нас быццам нічога не было да БССР, у іранцаў - да ісламу. Там адмаўляюць гісторыю шматлікія звар’яцелыя дзяды, тут - адзін. І, вядома, усе яны, як заведзеныя, расказваюць аб тым, што вакол ворагі.

Так што крык з балкона Тэгерана, які абстрэльваюць, «смерць Хамэнэі!» - гэта тое, што Лукашэнку варта было б ужыць да сябе хаця б гіпатэтычна. Час зразумець, што калі на Беларусь нападуць умоўныя ворагі, то беларусы будуць праклінаць зусім не іх, а яго. І схавацца не будзе куды - ніхто не адкрые нават склеп або камору. Ніхто не выратуе і нават не паспачувае. Нянавісць усё адно ўздыбіць асфальт і прарвецца вонкі. Толькі ўжо без стужачак і кветачак.

І пакуль той невядомы тэгеранец супакойвае жонку, пакуль Ясмін, жонка Рэзы Пехлеві з шахскага роду, піша ў сацсетках «бі іх, Ізраіль!», пакуль дзяўчаты зрываюць хіджабы і радасна рагочуць ад весткі пра смерць кіраўніка Корпуса вартавых ісламскай рэвалюцыі. У нас такога выдатнага шанцу не будзе: няма каму прыцэльна біць па Драздах. Давядзецца абысціся сіламі ўласнай нянавісці - бязмежнай, як Сусвет.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com