Ці падтрымае Трамп Ізраіль у вайне супраць Ірана?
- 21.06.2025, 11:40
- 1,634

Бомбы ці дыпламатыя.
На Блізкім Усходзе працягваецца канфрантацыя паміж Ізраілем і Іранам, абмен ударамі адбываецца бесперапынна ўжо больш за тыдзень. Адначасова працягваюцца дыпламатычныя перамовы аб дээскалацыі, а таксама аб магчымым прыцягненні ЗША да ўдараў па Іране.
РБК-Украіна распавядае пра апошнія падзеі ў супрацьстаянні, спробы дыпламатыі і сумневы Дональда Трампа.
Ваенная аперацыя Ізраіля супраць Ірана перайшла ў «руцінную» фазу. Штодня ізраільскія вайскова-паветраныя сілы наносяць удары па вайсковай інфраструктуры і ядзерных аб'ектах, а таксама метадычна знішчаюць іранскіх лідараў і вядучых навукоўцаў-ядзершчыкаў. Разам з тым вышэйшае палітычнае кіраўніцтва Ірана застаецца недатыкальным, хоць Ізраіль заклікае да зрынання ўлады ў Тэгеране.
У сваю чаргу Іран адказвае ракетнымі і дронавымі нападамі па Ізраілю, хоць іх інтэнсіўнасць значна знізілася - з больш чым сотни ў першыя дні канфлікту да менш чым дзясятка ракет за адну атаку. Сярод іншага, гэта звязанае са знішчэннем вялікай колькасці іранскіх пускавых установак і неабходнасцю эканоміць боепрыпасы. Іран дэманструе, што можа і ўзмацніць абстрэлы. Да прыкладу, 19 чэрвеня па Ізраілю запусціць 30 ракет.
У пачатку канфлікту ізраільская супрацьракетная абарона паказала высокую эфектыўнасць - на ўзроўні 90-95% збітых ракет. Аднак з пачатку тыдня эфектыўнасць перахопаў знізілася да прыкладна 65-80%. Паводле звестак NBC News, прычына ў выкарыстанні Іранам больш сучасных ракет з некалькімі боегалоўкамі, якія абцяжарваюць перахоп.
Пазіцыя ЗША
У Ізраіля пакуль няма магчымасці цалкам знішчыць ядзерную праграму Ірана. Як пісала РБК-Украіна, адзін з іранскіх аб'ектаў - ядзерны комплекс Фардо - знаходзіцца на значнай глыбіні ў тоўшчы скалы. Магчыма, яго можа знішчыць толькі спецыялізаваная амерыканская бомба GBU-57 (MOP). Таму для знішчэння Фардо патрабуецца прыцягненне Штатаў.
Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп не спяшаецца ўдзельнічаць ва ўдарах супраць Ірана. Цягам тыдня ён зрабіў шэраг супярэчлівых заяў з гэтай нагоды, а таксама заклікаў Іран да капітуляцыі.
19 чэрвеня прэс-сакратарка Белага дома Кэралайн Левіт заявіла, што Трамп прыме пастанову аб удзеле Вашынгтона ў вайне цягам наступных двух тыдняў. Са слоў Левіт, пастанова аб удзеле ЗША ў канфлікце патрабуе часу, бо ёсць перспектыва перамоў з Іранам, якія могуць адбыцца ці не адбыцца найбліжэйшым часам. Яна таксама падкрэсліла, што адміністрацыя Белага дома імкнецца да дыпламатычнага развязання сітуацыі з Іранам, аднак галоўны прыярытэт – прадухіліць атрыманне Тэгеранам ядзернай зброі.
Трамп мяркуе, што наносіць удары па Іране варта толькі ў тым выпадку, калі так званая «бункерная бомба» сапраўды гарантуе знішчэнне аб'екта ў Фардо, паведамляе The Guardian. Са слоў суразмоўцаў выдання, пакуль у Белым доме няма ўпэўненасці на гэты конт. Трамп відавочна, да канца не перакананы ў эфектыўнасці ўдару і чакае, што сама пагроза ад ЗША падштурхне Іран да саступак.
Са свайго боку, Ізраіль не пакідае спробаў пераканаць Трампа ў неабходнасці далучыцца да ўдараў па Іране. 19 чэрвеня прэм'ер-міністр Ізраіля Біньямін Нэтаньяху і кіраўніцтва ЦАХАЛ правялі сустрэчу з прадстаўнікамі адміністрацыі Трампа – віцэ-прэзідэнтам ЗША Джэй Ды Вэнсам і міністрам абароны Пітам Хегсетам.
ЗША ўсё больш і больш імкнуцца да міру на Блізкім Усходзе. 16 чэрвеня ўдарная група на чале з авіяносцам Nimitz пакінула Паўднёвакітайскае мора і адправілася ў накірунку Блізкага Усходу. Вайскова-марскія сілы ЗША аддалі загад эсмінцу Thomas Hudner адправіцца ва Усходняе Міжземнамор'е, а іншаму эсмінцу – пачаць рух наперад, каб ён быў гатовы да дзеяння на патрабаванне Белага дома.
Акрамя таго, ЗША перамясцілі ў іншыя лакацыі некаторыя самалёты і караблі з баз на Блізкім Усходзе, якія могуць быць уразлівымі да патэнцыйнай атакі Ірана. У той жа час няма звестак аб перакідцы ў рэгіён бамбавікоў B-2 Spirit, якія могуць несці бомбы для знішчэння Фардо.
Іран і перамовы
Нягледзячы на абмены ўдарамі з Ізраілем, Іран працягвае дыялог з ЗША і Еўропай. Паводле звестак Reuters, спецпасланнік Трампа Стывен Уіткаф і кіраўнік МЗС Ірана Абас Арагчы некалькі разоў размаўлялі праз тэлефон пасля пачатку ізраільскіх нападаў, каб дыпламатычна ўрэгуляваць канфлікт.
Арагчы падкрэсліў, што Тэгеран не адновіць перамовы, пакуль Ізраіль не спыніць удары. Агенцтва паведамляе, што на гэтым тыдні званкі сталі самымі прадметнымі з пачатку кантактаў у красавіку. Арагчы адзначыў, што Іран «гатовы да кампрамісаў у ядзерным пытанні», калі ЗША прымусяць Ізраіль спыніць баявыя дзеянні. Гаворка ідзе аб прапанове ЗША, выстаўленай Ірану ў канцы траўня. Яна прадугледжвае стварэнне рэгіянальнага кансорцыума па ўзбагачэнні ўрану за межамі краіны, якое Тэгеран пакуль адхіліў.
Паралельна ў Жэневе адбыліся перамовы кіраўніка МЗС Ірана з міністрамі замежных спраў Францыі, Вялікай Брытаніі і Нямеччыны. Яны падрыхтавалі для Тэгерана комплексную дыпламатычную прапанову, якая ў тэорыі павінна спыніць эскалацыю з Ізраілем.
Сярод іншага, яно прадугледжвае: поўнае спыненне ўзбагачэння ўрану і аднаўленне працы МАГАТЭ з доступам да ўсіх іранскіх ядзерных аб'ектаў; нагляд за балістычнай праграмай Ірана; спыненне фінансавання Іранам «тэрарыстычных груповак у рэгіёне», гэта значыць, іранскіх «проксі» (ХАМАС, «Хезбала», хусіты, праіранскія шыіты ў Іраку і г.д.); вызваленне Іранам «усіх закладнікаў», гэта значыць, замежных грамадзян, зняволеных іранскім урадам.
***
Абвастрэнне паміж Ізраілем і Іранам агулам выйшла на плато – пасля першага шоку ў Тэгеране акрыялі і спрабуюць сістэмна рэагаваць на крызіс. Гэта тычыцца і абароны таго, што Ізраіль яшчэ не паспеў знішчыць, і ўдараў у адказ. У сваю чаргу Ізраіль паступова вычарпаў банк цэляў і прынцыпова большую шкоду прынесці Ірану не можа, калі не будзе атакаваць мірныя аб'екты, інфраструктуру экспарту нафты і палітычнае кіраўніцтва Ірана. Аднак гэта пагражае рэпутацыйнымі стратамі і не толькі – многія міжнародныя гульцы будуць не ў захапленні ад магчымага імклівага росту коштаў нафты.
На міжнародным узроўні галоўным сюжэтам застаецца барацьба за пазіцыю Трампа. Гэтак жа як і з Украінай, прэзідэнт ЗША знаходзіцца «на расцяжцы». Пачынаць новы канфлікт - гэта дакладна не тое, для чаго ён прыйшоў на пасаду. З іншага, на Трампа цісне ізраільскае лобі і «ястрабы» з ягонага асяроддзя. Нарэшце, сам Іран спрабуе апярэдзіць удар ЗША, паказваючы, што ён гатовы да перамоў. Застаецца незразумелым, наколькі гэта адпавядае рэчаіснасці, а ў якой ступені гэта тактычная гульня, каб выйграць час.
Сярод іншага, на матывацыю іранскіх лідараў уплывае і сітуацыя з эканомікай і сацыяльнай сферай унутры краіны, якая, відавочна, пагоршылася пасля ізраільскіх нападаў. Калі яны будуць адчуваць трываласць сваіх пазіцый - варта чакаць далейшай імітацыі перамоў. Калі ж пагроза рэжыму будзе рэальнай, саступак ад Ірана можна будзе дамагчыся хутчэй. Аднак дакладных звестак пра гэта няма. Краіна фактычна адрэзала сябе ад замежнага інтэрнэту.