«Лавина всадников ВКЛ прорвала линию московской пехоты»

Как гетман Острожский одержал блистательную победу под Оршей.

После взятия Смоленска в 1514 году, в ходе войны между ВКЛ и Московским княжеством 1514-1520 года, московский князь Василий III отправил 80-тысячную армию во главе с воеводой Иваном Челядниным, в глубь территории Великого княжества Литовского для дальнейшего разорения и захвата его территорий. Навстречу московским войскам выдвинулась 30-тысячная армия ВКЛ во главе с гетманом Константином Острожским, пишет vklby.com.

Имея значительное численное превосходство в войсках, московский воевода Челяднин решил не разделять свои войска и одним сражением уничтожить всю армию ВКЛ. Он выбрал место для битвы в 4-х верстах от Орши, возле одного из притоков Днепра реки Крапивны, и стал поджидать подхода литвинских войск.

Константин Острожский вместе с войсками подошёл к месту битвы ночью 7 сентября 1514 года и, не останавливаясь на отдых, сходу начал переправу через Днепр. Сначала переправилась конница, потом по понтонным мостам начала переходить артиллерия и пехота. Когда половина армии ВКЛ переправилась, помощники Челяднина начали советовать атаковать, пока вся армия литвинов не перешла на другой берег, но московский воевода отвергнул эти предложения, будучи абсолютно убежден, что армия Москвы такая большая, что она легко справится со всем войском ВКЛ.

Утром 8 сентября 1514 года войско ВКЛ было полностью построено и готово к сражению. Острожский расположил свои войска в две основные линии: в первой находилось конница, во второй - пехота и артиллерия. По центру стояли пехотинцы несколько сотен из которых, были вооружены пищалями. Часть пушек гетман расположил в центре пехотной части, а вторую поставил за конницей, на правом фланге.

Московские войска были построены тремя растянутыми линиями и левым флангом упирались в болото Крапивны, для фронтальной атаки с последующим наращиванием силы удара. По центру, впереди пехоты, находилась конница.

Первой битву под Оршей начала конница Московского княжества, атаковав литвинскую пехоту в центре, но, получив отпор от их пищалей и леса пик, отступила. Затем Московская конница атаковала левый флаг, пытаясь таким образом зайти в тыл, однако всадники Острожского в сабельном бою дали им отпор и сами перешли в наступление, но их атака, следующая за отступающей московской конницей, разбилась о первую линию стрельцов.

После третьей безрезультатной московской конной атаки, уже ближе к полудню, гетман Константин Острожский повёл всю свою конницу в бой. Лавина литвинских всадников прорвала первую линию московской пехоты и врезалась во вторую, как вдруг натиск их удара ослаб, среди них произошло какое-то замешательство, и сам гетман повернул свою конницу назад.

Московские всадники и пехота, посчитавшие, что литвины побежали, кинулись вслед за отступающими, но когда литовская конница приблизилась к своей пехоте, то по команде гетмана она вдруг резко свернула в сторону левого фланга, а по московским солдатам напрямую был открыт фактически бесперебойный огонь из всех пушек и пищалей литвинской пехоты.

Возникшая паника и смертельная свалка из людей и коней заставили бежать московитов, а сзади, нагоняя еще больший ужас, уже неслась в атаку литвинская конница.

Беспорядочно отступавшая конница Москвы смяла свою же собственную пехоту, а литвинские всадники тем временем разгромили центр и левое крыло. Московский воевода ещё мог спасти свое положение, если бы вовремя, отправил в бой третью линию пехоты, но пока он раздумывал, её уже атаковала литовская конница, и Челяднин побежал, а вслед за ним - и вся оставшаяся армия. Бегущих московских солдат начали преследовать и убивать. Московитов уничтожали до самой темноты, на протяжении 5 верст от поля битвы. Гетманом Острожским была одержана сокрушительная победа над огромной, считавшейся непобедимой московской армией.

После разгрома в битве под Оршей московские войска потеряли 30 тысяч людей убитыми и утонувшими. В плен были взяты 8 верховых и 37 мелких воевод, а также полторы тысячи знатных и богатых воинов. В том числе в плен попал и сам воевода Челяднин, который спустя несколько лет умрёт в Вильно.

Победа в битве под Оршей остановила дальнейшее наступление московских войск на территорию Литвы, разрушила союз против Великого княжества Литовского между московским князем Василием III и императором Священной Римской империи Максимилианом I, а также была освобождена значительная часть восточных земель ВКЛ.

«Лавіна коннікаў ВКЛ прарвала лінію маскоўскай пяхоты»

Як гетман Астрожскі здабыў бліскучую перамогу пад Воршай.

Пасля ўзяцця Смаленска ў 1514 годзе, падчас вайны паміж ВКЛ і Маскоўскім княствам 1514-1520 года, маскоўскі князь Васіль III адправіў 80-тысячнае войска на чале з ваяводам Іванам Чалядніным, у глыб тэрыторыі Вялікага княства Літоўскага для далейшага спусташэння і захопу яго тэрыторый. Насустрач маскоўскім войскам высунулася 30-тысячнае войска ВКЛ на чале з гетманам Канстанцінам Астрожскім, піша vklby.com.

Маючы значную колькасную перавагу ў войсках, маскоўскі ваявода Чаляднін наважыў не падзяляць свае войскі і адной бітвай знішчыць усё войска ВКЛ. Ён выбраў месца для бітвы за 4-ы вярсты ад Воршы, каля аднаго з прытокаў Дняпра ракі Крапіўны, і пачаў чакаць падыходу літвінскіх войскаў.

Канстанцін Астрожскі разам з войскамі падышоў да месца бітвы ўначы 7 верасня 1514 года і, не спыняючыся на адпачынак, адразу пачаў пераправу праз Дняпро. Спачатку пераправілася конніца, потым па пантонных мастах пачала пераходзіць артылерыя і пяхота. Калі палова войска ВКЛ пераправілася, памочнікі Чалядніна пачалі раіць атакаваць, пакуль усё войска літвінаў не перайшло на другі бераг, але маскоўскі ваявода адхіліў гэтыя прапановы, будучы абсалютна перакананы, што войска Масквы такое вялікае, што яно лёгка справіцца з усім войскам ВКЛ.

Раніцай 8 верасня 1514 года войска ВКЛ было цалкам выстаўленае і гатовага да бітвы. Астрожскі размясціў свае войскі ў дзве асноўныя лініі: у першай знаходзілася конніца, у другой - пяхота і артылерыя. Па цэнтры стаялі пяхотнікі некалькі сотняў з якіх, былі ўзброены пішчалямі. Частка гармат гетман размясціў у цэнтры пяхотнай часткі, а другую паставіў за конніцай, на правым флангу.

Маскоўскія войскі былі пабудаваныя трыма расцягнутымі лініямі і левым рухам упіраліся ў балота Крапіўны, для франтальнай атакі з наступным нарошчваннем сілы ўдару. Па цэнтры, наперадзе пяхоты, знаходзілася конніца.

Першай бітву пад Воршай пачала конніца Маскоўскага княства, атакаваўшы літвінскую пяхоту ў цэнтры, але, атрымаўшы адпор ад іх пішчаляў і лесу пік, адступіла. Затым Маскоўская конніца атакавала левы фланг, спрабуючы такім чынам зайсці ў тыл, аднак коннікі Астрожскага ў шабельным баі далі ім адпор і самі перайшлі ў наступ, але іх атака за маскоўскай конніцай, што адступала, разбілася аб першую лінію стральцоў.

Пасля трэцяй безвыніковай маскоўскай коннай атакі, ужо бліжэй да поўдня, гетман Канстанцін Астрожскі павёў усю сваю конніцу ў бой. Лавіна літвінскіх коннікаў прарвала першую лінію маскоўскай пяхоты і ўрэзалася ў другую, як раптам націск іх удару аслабеў, сярод іх адбылося нейкае замяшанне, і сам гетман павярнуў сваю конніцу назад.

Маскоўскія коннікі і пяхота, палічылі, што літвіны пабеглі, кінуліся ўслед за імі, але калі літоўская конніца наблізілася да сваёй пяхоты, то па камандзе гетмана яна раптам рэзка павярнула ўбок левага фланга, а па маскоўскім салдатам напрамую быў адкрыты фактычна бесперабойны агонь з усіх гармат і пішчаляў літвінскай пяхоты.

Паніка, якая ўзнікла і смяротнае загрувашчванне з людзей і коней прымусілі бегчы маскавітаў, а ззаду, наганяючы яшчэ большы жах, ужо неслася ў атаку літвінская конніца.

Конніца Масквы, што бязладна адступала, змяла сваю ж уласную пяхоту, а літвінскія коннікі тым часам разграмілі цэнтр і левае крыло. Маскоўскі ваявода яшчэ мог выратаваць сваё становішча, калі б своечасова, адправіў у бой трэцюю лінію пяхоты, але пакуль ён разважаў, яе ўжо атакавала літоўская конніца, і Чаляднін пабег, а ўслед за ім - і ўсё астатняе войска. Маскоўскіх салдат, што ўцякалі, пачалі пераследаваць і забіваць. Маскавітаў знішчалі да самай цемры, на працягу 5 вёрст ад поля бітвы. Гетманам Астрожскім была здабытая зруйнавальная перамога над велізарным, якое ўважалася непераможным маскоўскім войскам.

Пасля разгрому ў бітве пад Воршай маскоўскія войскі страцілі 30 тысяч людзей забітымі і патанулымі. У палон былі ўзятыя 8 верхавых і 37 дробных ваяводаў, а таксама паўтары тысячы шляхетных і багатых ваяроў. У тым ліку ў палон патрапіў і сам ваявода Чаляднін, які праз некалькі гадоў памрэ ў Вільні.

Перамога ў бітве пад Воршай спыніла далейшае наступленне маскоўскіх войскаў на тэрыторыю Літвы, разбурыла саюз супраць Вялікага княства Літоўскага паміж маскоўскім князем Васілём III і імператарам Свяшчэннай Рымскай імперыі Максіміліянам I, а таксама была вызвалена значная частка ўсходніх зямель ВКЛ.